Met de Omgevingswet veranderen veel regels voor het (ver)bouwen, veranderen of vernieuwen van de fysieke leefomgeving. Denk bijvoorbeeld aan de bouwregelgeving, waarbij de technische en ruimtelijke activiteit zijn losgeknipt, wat van invloed is op de lokale regelgeving. Als gemeenten is het verstandig inwoners en bedrijven te informeren over de nieuwe regels en procedures. Om gemeenten hierin te ondersteunen heeft de VNG voorbeeldteksten beschikbaar gesteld met de regels voor veelvoorkomende bouwwerken, zoals het aanbrengen of aanpassen van een dakkapel of kozijn.
Voor wie is de informatie bedoeld?
De voorbeeldteksten hebben als doel de regels van veelvoorkomende bouwwerken begrijpelijk uit te leggen aan een breed publiek, denk aan initiatiefnemers, belanghebbenden of geïnteresseerden. Kortom: deze teksten zijn bedoeld voor de niet-professionele doelgroep die geen ervaring heeft om met deze regels te werken. Voor deze communicatie kunnen VTH-medewerkers en/of communicatieadviseurs gebruik maken van de voorbeeldteksten als houvast bij het schrijven van web- of brochureteksten.
Onder de Wabo waren informatiebrochures over veelvoorkomende bouwwerken, beter bekend als 'de bouwbrochures', te vinden op de website van de rijksoverheid. Bijvoorbeeld brochures over het aanbrengen of aanpassen van dakkapellen of zonnepanelen. Aangezien de bouwregels toen voor een groot deel landelijk uniform waren (Wabo, Bor, Bouwbesluit, Woningwet) kon daar ook landelijk voorlichting over worden gegeven.
Onder de Omgevingswet is een belangrijk deel van de bouwregels gemeentelijke regelgeving in het omgevingsplan. Gemeenten kunnen daar ook in gaan variëren, waardoor het nu voor de hand ligt dat gemeenten zelf de voorlichting over de veelvoorkomende bouwwerken verzorgen.
Regels per gemeente verschillend
Als gemeente is het verstandig om met inwoners en bedrijven duidelijk te communiceren over de nieuwe regels die gelden voor het verbouwen of veranderen van een bouwwerk. Omdat de regels per gemeente verschillend kunnen zijn, is ervoor gekozen om te werken met voorbeeldteksten die als basis kunnen dienen bij het maken van publiekscommunicatie zoals een webpagina of brochure.
U zult merken dat een deel van de teksten (het deel dat gaat over de landelijke regels) generiek toe te passen is. De teksten die gaan over de lokaal geldende regels zullen mogelijk door u moeten worden aangepast. Het is dus niet de bedoeling dat u de teksten één op één overneemt. De voorbeeldteksten zijn gebaseerd op het omgevingsplan van rechtswege, dus op de bouwregels uit de bruidsschat, zoals alle gemeenten die per 1 januari 2024 in hun omgevingsplan hebben gekregen. Zodra uw gemeente wijzigingen heeft aangebracht in die bouwregels zal de voorlichting daarop moeten worden aangepast.
Instructie bij het maken van eigen publiekscommunicatie
Hieronder vindt u naast de voorbeeldteksten ook een aantal voorbeeldillustraties die u kunt gebruiken als basis bij het maken van publiekscommunicatie. Om te zien hoe tekst en beeld samen toegepast kunnen worden, hebben we ter inspiratie een voorbeeldopmaak voor een brochure bijgevoegd.
Voorbeeldteksten
De voorbeeldteksten zijn bedoeld ter inspiratie. Het is van belang de teksten aan te passen zodat deze goed aansluiten bij de eigen lokale situatie. Denk dan bijvoorbeeld aan lokale regelgeving of gebruikte terminologie in de voormalige bestemmingsplannen (die nu in het tijdelijke deel van het omgevingsplan zitten).
De voorbeeldteksten betreffen uiteenlopende onderwerpen zoals dakkapellen, kozijnen en gevelpanelen, zonnepanelen en -collectoren, (schotel)antennes, bijbehorende bouwwerken en erf- en perceel afscheidingen. Let op: het kan zijn dat regels in de toekomst veranderen. Daarom adviseren wij de voorbeeldteksten te kopiëren van deze webpagina alvorens te verwerken in uw eigen communicatie product en deze steeds aan te passen bij wijzigingen in de landelijke en/of lokale bouwregels.
In de voorbeeldteksten hebben wij ervoor gekozen om de bouwregelgeving zo eenvoudig mogelijk uit te leggen voor de niet-professionele doelgroep. Dat is best een uitdaging, mede gezien de samenhang tussen 'technische' en 'ruimtelijke' bouwregels en tussen rijksregels en gemeentelijke regels. Om dit hanteerbaar te houden hebben we de diverse specifieke regels – bijvoorbeeld voor monumenten – buiten scope gehouden. In dat soort specifieke gevallen adviseren wij dat mensen dan contact opnemen met de gemeente. U kunt er natuurlijk voor kiezen om bepaalde specifieke regels van uw gemeente toch concreet op te nemen in uw voorlichting.
In elke voorbeeldtekst hebben wij hetzelfde kader met algemene uitleg over bouwregels opgenomen. Hier wordt met name het onderscheid tussen 'technische' en 'ruimtelijke' bouwregels uitgelegd.
Wij adviseren u een disclaimer op te nemen. Uiteindelijk zullen mensen gebonden moeten zijn aan de regelgeving zelf.
Voorbeeldillustraties
De bijgeleverde voorbeeldillustraties zijn bedoeld ter inspiratie. De illustraties zijn te gebruiken als extra uitleg. Zorg daarbij steeds dat de illustraties goed aansluiten bij de lokaal geldende regels.
Voorbeeldopmaak
Als extra ondersteuning is hebben we een voorbeeldopmaak (PDF) bijgeleverd. De voorbeeldopmaak dient ter inspiratie hoe regels, uitleg en illustratie samen vorm kunnen krijgen, bijvoorbeeld bij het maken van een brochure.
Juridisch correct
Het is belangrijk dat de niet-professionele doelgroep waar deze voorlichtende teksten op zijn gericht, juist geïnformeerd worden. Zij zullen op basis van de teksten conclusies trekken over hun bouwproject. Bijvoorbeeld of ze er wel of niet een omgevingsvergunning voor nodig hebben. Of aan welke regels ze zich te houden hebben.
Het is daarom belangrijk dat juristen meewerken aan het maken van uw eigen voorlichting, al dan niet aan de hand van deze voorbeeldteksten. Juist bij het maken van een begrijpelijke tekst, moet er steeds voor gezorgd worden dat de strekking juridisch nog correct is, dat mensen niet op het verkeerde been gezet worden. Hiervoor is een goede juridische kennis van de bouwregelgeving noodzakelijk.
Duidelijke communicatie
Het schrijven van goede web- of brochureteksten is niet gemakkelijk en vergt veel tijd. De VNG heeft naast de beschikbare voorbeeldteksten ook een handreiking communicatie Omgevingswet opgesteld waarin handige tips te vinden zijn.
Bekijk de handreiking communicatie Omgevingswet.
Een meer algemene bron met veel praktische hulp voor duidelijke overheidscommunicatie is de website van 'Gebruiker Centraal'. Hier vindt u onder meer:
Vragen of suggesties?
Deel uw ervaringen en/of suggesties ter verbetering met ons. Zo werken we samen aan het verbeteren van de gemeentelijke dienstverlening. Heeft u nog vragen, stuur dan een e-mail naar Omgevingswet@vng.nl o.v.v. Voorbeeldteksten veelvoorkomende bouwwerken.
Mogelijk leidt uw input of voortschrijdend inzicht tot volgende versies van (delen) van de voorbeeldteksten of van de voorbeeldillustraties. Wij bieden de teksten en illustraties aan via de VNG website, zodat u ervan uit kan gaan dat u werkt met de meest recente versie. Ook hebben wij bij de teksten en illustraties versienummers en/of data vermeld. Zo kunt u snel zien of de tekst die u gebruikt hebt als basis voor uw voorlichting, daarna aangepast is.