Al in 2011 heeft de commissie Koopmans adviezen gegeven om de positie van arbeidsmigranten te verbeteren. Deze hebben tot op heden zeer beperkt geleid tot veranderingen, terwijl het aantal arbeidsmigranten door de vraag van bedrijven is toegenomen. De coronacrisis heeft wederom bevestigd dat arbeidsmigranten een kwetsbare doelgroep zijn. De problematiek verschilt tussen gemeenten. Een gedeelte van de inleners, uitzendbureaus, intermediairs en huisvesters overtreedt stelselmatig de regels of zoek de grenzen op.
Bedrijven hebben een vraag naar arbeidsmigranten. De vraag is blijvend. Arbeidsmigranten verrichten werkzaamheden waarvoor wij in Nederland lastig mensen kunnen vinden en zijn belangrijk voor de Nederlandse economie.
Er is overwegend een slechte beeldvorming in Nederland rondom arbeidsmigranten. Deze beeldvorming zorgt ervoor dat het vaak moeilijk is om huisvesting te realiseren voor arbeidsmigranten. Vaak wordt gevreesd voor grote groepen arbeidsmigranten in te kleine en slechte woonruimten en overlast. Dit terwijl er ook veel goede voorbeelden zijn van huisvesting.
Wanneer de adviezen van het aanjaagteam leiden tot aanpassingen in beleid en regelgeving dan is het de verwachting dat dit een grote impact heeft op gemeenten zowel organisatorisch, financieel als politiek-bestuurlijk. Veel gemeenten zijn momenteel opzoek naar oplossingen om het vraagstuk rondom arbeidsmigranten het hoofd te bieden.
Bestuurlijke standpunten
In de afgelopen jaren is gebleken hoe lastig het is om beweging op het onderwerp te krijgen. Er moet daarom nú worden doorgepakt op het thema arbeidsmigranten en er moeten structurele verbeteringen komen. Arbeidsmigrantenproblematiek is een grote en complexe opgave, waar meer inzet op nodig en waar regelgeving op ingericht moet worden. De uitzendsector moet beter worden gereguleerd en goed toezicht en goede handhaving zijn essentieel om regelnaleving te bevorderen en misstanden tegen te gaan. Een samenhangende aanpak is nodig om excessen op het gebied van werk en huisvesting aan te pakken. Ook moet er aandacht zijn voor de beeldvorming rondom arbeidsmigranten.
Lees alle bestuurlijke standpunten hier:
> 7 Bestuurlijke standpunten VNG arbeidsmigranten, december 2020 (pdf)
Welke implicaties heeft het tweede advies van het Aanjaagteam voor gemeenten?
Uitzendbureaus
- Er komen forse maatregelen richting uitzendbureaus. Onder andere een verplichte certificering en financiële waarborging om excessen tegen te gaan (zoals turboliquidaties). Dit is belangrijk voor gemeenten, zij worden geconfronteerd met de uitwassen van slechte uitzenders.
Handhaving en toezicht
- Er wordt gepleit voor structurele samenwerking op het gebied van handhaving tussen onder meer gemeenten, iSZW, SVB, UWV en Belastingdienst. Het uitwisselen van gegevens, binnen de geldende privacywetgeving, is hierbij een belangrijk punt. Er wordt voorgesteld te komen tot een wettelijke basis voor gegevensuitwisseling.
- Er wordt geadviseerd dat gemeenten jaarlijks een toezichtplan vast stellen. Er moet een gezamenlijk toezichtplan zijn voor de certificering en de overheid op basis van gezamenlijke risicoanalyses.
- Er wordt ook extra toezicht geadviseerd voor de inschrijving van gemeenten (dit betekent extra handhavingsactiviteiten en dus ook meer benodigde capaciteit bij gemeenten).
Inbedding
- Het Aanjaagteam ziet verbeteringen rondom arbeidsmigranten als een gezamenlijke opgave.
- Er wordt voorgesteld een expertteam arbeidsmigranten op te richten om gemeenten en provincies te helpen. Het lijkt nu in het advies of dit momenteel top down wordt georganiseerd door het Rijk.
- Er wordt opgeroepen dat gemeenten actief beleid gaan ontwikkelingen op het gebied van arbeidsmigranten. Er wordt voorgesteld dat er actief gemonitord/gerapporteerd wordt hoeveel decentrale overheden actief beleid voeren.