Inkoop is een belangrijk instrument voor gemeenten. Ze kopen samen jaarlijks voor meer dan € 40 miljard in. Daarmee nemen zij bijna de helft van de totale publieke inkoop voor hun rekening. Het spreekt voor zich dat dit geld doelmatig en rechtmatig moet worden besteed. Met hun inkoop kunnen gemeenten ook maatschappelijke doelen bevorderen.
Inkoop en gemeenten
Gemeenten hebben een indrukwekkende hoeveelheid taken, die ze niet alleen af kunnen. Daarom kopen gemeenten veel in. Denk daarbij aan diensten als jeugdhulp, maatschappelijke ondersteuning en doelgroepenvervoer, maar ook de bouw en het onderhoud van sportaccommodaties, wegen, bruggen en openbare ruimte. Helemaal sinds de decentralisaties in het sociaal domein is het inkoopvolume van gemeenten enorm gestegen.
De inkoopcapaciteit en -organisatie van gemeenten staat regelmatig onder druk door het toegenomen inkoopvolume. En als instrument om maatschappelijke doelen na te streven, heeft inkoop een extra (politieke) dimensie die de gehele gemeentelijke organisatie raakt.
Onderzoek laat zien dat gemeenten nog veel kunnen verbeteren in de organisatie van hun inkoop. Het is belangrijk dat zij dat ook doen, want de druk op de gemeentelijke inkoop is groot. Verdere professionalisering van de inkoop en, waar mogelijk, samenwerking met andere gemeenten in de regio, zijn noodzakelijk om als eerste overheid inwoners te kunnen blijven bedienen.
Uw rol als raadslid
Als raadslid kunt u vragen hoe het college het inkoopproces heeft ingericht en verder wil verbeteren, hoe de naleving van de aanbestedingsregels verloopt en hoe met het enorme inkoopbudget ook maatschappelijke doelen worden gerealiseerd.
Inkoop en maatschappelijke doelen
Gemeenten kunnen via inkoop maatschappelijke doelen bevorderen. Dit heet maatschappelijk verantwoord opdrachtgeven en inkopen (MVOI). Het betekent dat bij de inkoop rekening wordt gehouden met maatschappelijke doelen, zoals de ontwikkeling van een circulaire economie of een inclusieve samenleving, bijvoorbeeld via de Global Goals (ook wel sustainable development goals, SDG’s, genaamd).
Een gemeente kan er bijvoorbeeld voor kiezen om een bestaande brug te kopen via een ‘bruggenbank’, in plaats van een nieuwe brug te laten bouwen. Of om een opdracht voor groenonderhoud voor te behouden aan sociale bedrijven die mensen in dienst hebben met een afstand tot de reguliere arbeidsmarkt. Of om bij de aanbesteding van BOA-uniformen de Internationale Sociale Voorwaarden (ISV) op te nemen als gunningscriterium, zodat er bij de productie sprake is van goede arbeidsomstandigheden en eerlijke beloning.
Om MVOI te bevorderen kan een gemeente deelnemen aan het Manifest MVOI. Daarin onderschrijven overheidsorganisaties het belang van MVOI en verbinden zij zich aan het opstellen en uitvoeren van een actieplan MVOI. Hierdoor wordt MVOI door de hele gemeentelijke organisatie gedragen en draagt de gemeente bij aan maatschappelijke transities, zoals de energietransitie en de transitie naar een circulaire economie.
Uw rol als raadslid
U kunt het college vragen of, en zo ja, hoe MVOI in de organisatie is ingebed, of het college het Manifest MVOI heeft ondertekend of van plan is dit te doen, en hoe het college het actieplan MVOI denkt in te vullen of heeft ingevuld. In het laatste geval kunt u informeren hoe de uitvoering van het actieplan verloopt en welke maatschappelijke impact wordt gerealiseerd via inkoop.
Aanbestedingsregels
In de Aanbestedingswet 2012 staan regels over inkoopprocedures die verplicht zijn boven bepaalde drempelwaarden en regels die gelden voor alle inkoop. De wet is gebaseerd op de EU-aanbestedingsrichtlijnen.
Meer informatie
Website VNG
- VNG Model Inkoop- en aanbestedingsbeleid (pdf, 1 MB)
- De VNG verzorgt collectieve inkoop van telecommunicatie- en ICT-diensten voor gemeenten
- Lees meer over inkoop en aanbesteden