De gemeenteraad heeft geen formele taken bij de uitvoering van de Wet WOZ, maar als raadslid kunt u er wel mee in aanraking komen. Inwoners, ondernemers of de media kunnen u vragen stellen over de ontwikkeling en totstandkoming van de WOZ-waarde en over de daarmee samenhangende belastingdruk.
De WOZ-waarde voor inwoners en ondernemers
Gemeenten tezamen verzenden ieder jaar ruim 9 miljoen WOZ-beschikkingen aan burgers en ondernemers. Dat moet volgens de wet in de eerste 8 weken van het jaar. In een WOZ-beschikking staat de waarde van een onroerende zaak. Die waarde dient als grondslag voor een aantal belastingen. Denk aan de gemeentelijke onroerendezaakbelasting (OZB), riool- en waterzorgheffing en forensenbelasting, maar ook rijksbelastingen zoals het eigenwoningforfait en de erfbelasting. Veel gemeenten voeren uit efficiencyoverwegingen de Wet WOZ uit in samenwerking met andere gemeenten en/of waterschappen.
Het verzenden van de WOZ-beschikking leidt ieder jaar tot aandacht in de landelijke en lokale media. Het gaat dan vooral over de stijging van huizenprijzen en de gevolgen daarvan voor de belastingen. Burgers en ondernemers kunnen bij de gemeente een ‘taxatieverslag’ opvragen, waarin de waarde en de belangrijkste kenmerken van de onroerende zaak zijn vermeld. Hoe zo’n taxatieverslag kan worden opgevraagd staat in de bijsluiter bij de WOZ-beschikking.
Als u als raadslid hierover wordt benaderd, kunt u burgers adviseren een taxatieverslag op te vragen bij de gemeente. Of om het Wozwaardeloket te bezoeken voor een vergelijking met andere WOZ-waarden (in heel Nederland).
Wat is de WOZ-waarde en hoe wordt die bepaald?
De WOZ-waarde is de prijs die de meestbiedende koper wil betalen voor een onroerende zaak. Dat is dus de werkelijke marktwaarde. Die marktwaarde wordt bepaald op het waardeniveau van 1 januari van het voorgaande jaar. De WOZ-waarde loopt dus steeds een jaar achter op het moment van de WOZ-beschikking. Dat is zo geregeld om gemeenten voldoende tijd te geven alle waarden te bepalen.
De gemeente stelt de WOZ-waarde ieder jaar voor elke onroerende zaak afzonderlijk vast. Tegelijkertijd is het voor gemeenten ondoenlijk om elk jaar alle onroerende zaken één voor één af te gaan om ze te taxeren. Gemeenten werken daarom vaak met geautomatiseerde taxatiemodellen. Een recente ontwikkeling is de Artificial Intelligence die bij woz-taxaties in toenemende mate een rol speelt.
De VNG ondersteunt gemeenten bij het taxeren van specifieke categorieën onroerende zaken door het uitbrengen van taxatiewijzers. Denk daarbij aan taxatiewijzers voor ziekenhuizen, sportaccommodaties, agrarisch objecten , scholen, etc. De wijzers bevatten taxatiemethodieken, maar ook informatie zoals bouwkosten en afschrijvingspercentages. De wijzers zorgen voor landelijke uniformiteit in de taxaties. Er zijn 26 verschillende taxatiewijzers. De VNG zorgt voor het actueel blijven van de wijzers en publiceert deze op wozdatacenter.nl.
WOZ-waarde en gemeentelijke belastingtarieven
De gemeente moet als basis voor de heffing van OZB de WOZ-waarde gebruiken. Daarnaast mag de gemeente de WOZ-waarde gebruiken als basis voor de heffing van Forensenbelasting, Riool- en waterzorgheffing, Reclamebelasting en Bedrijveninvesteringszones (BIZ). Dat de WOZ-waarde dient als basis voor belastingheffing, betekent niet automatisch dat een stijging van de WOZ-waarde een hogere belastingaanslag oplevert. Of andersom. De gemeenteraad beslist immers over de hoogte van de tarieven.
In een jaar dat de WOZ-waarde sterk stijgt of daalt, reageert een gemeenteraad daar vaak op door de tarieven te verlagen of te verhogen. Dit om burgers en bedrijven niet te veel te laten opdraaien door een grillige ontwikkeling van de waarde van onroerend goed. De hoogte van de tarieven wordt uiteindelijk bepaald door de gewenste en begrootte opbrengst van een belasting.
Eén keer waarderen, meervoudig gebruiken
Om te voorkomen dat verschillende overheden dezelfde werkzaamheden moeten uitvoeren is in 1997 de Wet WOZ landelijk ingevoerd. Deze wet wijst gemeenten aan als de uitvoerders van de Wet WOZ. De gemeente gebruikt de WOZ-waarden zelf als basis voor belastingheffing, maar levert ze ook aan de waterschappen en het rijk. Deze 3 partijen dragen gezamenlijk de kosten van de uitvoering van de Wet WOZ: gemeenten 45%, rijk 40% en waterschappen 15%.
De WOZ-waarde dient als basis voor belastingheffing door gemeenten, rijk en waterschappen. Maar de WOZ-waarde krijgt maatschappelijk steeds meer functies. Ze wordt het bijvoorbeeld ook gebruikt bij de verstrekking van hypotheken, het tegengaan van vastgoedfraude en de maximale huurprijsberekening van sociale huurwoningen.
Bij de uitvoering van de Wet WOZ verzamelt de gemeente gegevens als bijvoorbeeld: oppervlakte, bouwtype, bouwjaar, onderhoud, omgevingsfactoren, verkoopcijfers en huurcijfers. Deze gegevens worden ook gebruikt door o.a. veiligheidsdiensten, brandweer en geo-diensten. De WOZ is dan ook één van de 11 basisregistraties in Nederland. Een basisregistratie is een bij wet aangewezen registratie met daarin gegevens van hoogwaardige kwaliteit, die door alle overheidsinstellingen verplicht worden gebruikt bij de uitvoering van publiekrechtelijke taken.
Toezicht op gemeenten
De Waarderingskamer is een onafhankelijk orgaan dat toezicht houdt op de uitvoering van de Wet WOZ. Het toezicht betreft de kwaliteit en volledigheid van het taxatieproces, de hoogte van de WOZ-taxaties en de tijdigheid van verzending van WOZ-beschikkingen. De Waarderingskamer wil dat inwoners en bedrijven erop kunnen vertrouwen dat de kwaliteit van de WOZ-taxaties van hun pand goed is.
De Waarderingskamer heeft een aantal commissies die haar adviezen geven. Bijvoorbeeld over het beheer en de ontwikkeling van basisregistraties of de effecten van Covid-19 op de WOZ-uitvoering. In de Waarderingskamers en de adviescommissies zitten vertegenwoordigers van gemeenten, waterschappen, ministeries, Belastingdienst en provincies.