Laatst bijgewerkt: 25 februari 2025

Veel wetgeving en regels die in Brussel worden gemaakt, hebben invloed op gemeenten. Maar wat merkt u hier concreet van? En wat kan Europa betekenen voor uw gemeente? 

Gemeenten en Europa

Gemeenten zijn op allerlei manieren betrokken bij de uitvoering van Europese wetgeving. Denk aan wetten op het gebied van milieu, energie, mobiliteit, digitale zaken, lokale democratie en economie. Daarnaast zet de VNG zich actief in om Europese wetgeving aan te laten sluiten bij de collectieve wensen en behoeften van gemeenten. Daarbij is specifieke aandacht voor uitvoerbaarheid en ruimte voor lokaal maatwerk. Daartoe dragen we bij de Europese instellingen de benodigde praktijkvoorbeelden en informatie aan. 

Waarom is Europabewustzijn nodig?

Inmiddels raakt zo’n 70% van de Europese regelgeving het lokale beleid. Nederlandse gemeenten kunnen dus niet om Europa heen. Tegelijkertijd heeft Europa de gemeenten ook nodig om tot een succesvolle uitvoering van Europees beleid te komen. Europabewustzijn betekent dan ook niet alleen dat gemeenten voldoen aan de Europese regelgeving, maar óók dat de kansen en mogelijkheden van Europa voor gemeenten worden benut.

Europese subsidies

Om Europese doelen te bereiken stelt de EU fondsen beschikbaar voor projecten van lokale en regionale overheden. De EU heeft daarvoor een aantal subsidieprogramma’s die zijn gericht op verschillende doelen, zoals het versterken van de regionale arbeidsmarkt, het stimuleren van innovatie en het verbeteren van infrastructuur en bereikbaarheid. Denkt u daarom bij de ontwikkeling van projecten in uw gemeente ook aan mogelijkheden voor Europese cofinanciering. 

Europese netwerken

Ook zijn er tal van (kennis)netwerken zoals Eurocities (grote steden), ICLEI (energie) of Polis (mobiliteit). Hier werken gemeenten in heel Europa samen aan informatieuitwisseling over gedeelde problematiek en het gezamenlijk behartigen van belangen. Deelname aan zulke netwerken is ook nuttig om de zichtbaarheid van uw gemeente te vergroten en partners voor fondsen te vinden. Door als gemeente deel te nemen aan Europese netwerken, wordt de gemeente internationaal op de kaart gezet en kunt u samenwerken met gemeenten over de grens. 

Europese regelgeving

Tot slot zijn gemeenten verantwoordelijk voor het naleven van de Europese regelgeving. Dit betreft onder meer regels over aanbestedingen, milieu, staatssteun en privacy. De aanbesteding van een opdracht kan opnieuw moeten worden gedaan, als niet juist is omgegaan met de Europese aanbestedingsregels. Ook kunnen bouwprojecten vertraging oplopen als geen rekening wordt gehouden met de Europese milieunormen.

Wat doet de VNG met Europa?

De VNG heeft verschillende medewerkers die geregeld in Brussel zijn om daar de belangen te behartigen bij Europese beleidsvorming. Dit doen zij via diverse Europese netwerken, zoals onze Europese koepelorganisatie Council of European Municipalities and Regions (CEMR), bij de Europese Commissie en het Europees Parlement. Vanuit de VNG Commissie Europa en Internationaal zijn ook bestuurders actief in het Comité van de Regio's (CvdR), het officiële adviesorgaan van lokale overheden bij de EU. Ook bij de Raad van Europa zijn gemeenten vertegenwoordigd om bij te dragen aan de versterking van de lokale democratie in Europa.

Daarnaast werkt de VNG aan het vergroten van het Europabewustzijn bij gemeenten. Zij informeert gemeenten zowel over het naleven van Europese regelgeving als over het benutten van de kansen die Europa biedt. Zo zijn er bijvoorbeeld impactanalyses gemaakt van Europese wet- en regelgeving op het vlak van digitalisering. Zie Uitvoeringsanalyse Europese wet -en regelgeving | VNG. En zie ook de Impactanalyse samenhang EU-wetsvoorstellen fysieke leefomgeving.

Kenniscentrum Europa decentraal

Kenniscentrum Europa decentraal informeert en adviseert medewerkers van decentrale overheden kosteloos over Europees recht en beleid. In duidelijke en begrijpelijke taal verstrekt het kenniscentrum informatie over allerlei Europese thema’s. 

Meer informatie

Nieuwsbrieven en forum