Eind 2020 vroeg de Belastingdienst aan gemeente Zaanstad om een contactpersoon voor gedupeerde ouders. Adviseur uitvoering Wouter Snel stak zijn hand op en zei: “Ik doe het er wel bij.” Maar in januari 2022 was de groep ouders al zo hard gegroeid, dat hij ‘het erbij doen’ wel kon vergeten. Meer dan tweehonderd ouders in Zaanstad wilden graag ondersteuning van hun gemeente. Samen met zijn collega’s ging Snel aan de slag met het benaderen van deze ouders en het aanbieden van passende ondersteuning. 

Emoties

Eén van de eerste acties van Snel was het opzetten van een lotgenotengroep. In februari 2021 had deze zogenaamde Meedenkgroep Zaanstad haar eerste bijeenkomst. Maar van meedenken was toen nog niet echt sprake. Snel en zijn collega’s kregen in eerste instantie vooral veel emoties over zich heen. “Wat ik deed was vooral luisteren”, herinnert Snel zich. “Ik bood nog geen oplossingen aan, maar ik wilde eerst de verhalen horen.” Eigenlijk is luisteren in alle situaties zijn eerste advies. Het tweede is: altijd doen wat je belooft. Snel: “Het is essentieel dat je je afspraken nakomt. Als je zegt ‘Ik ga het uitzoeken en ik kom bij je terug’, doe dat dan ook. Anders komt het vertrouwen nooit meer terug.” 

Van elkaar leren

Ouders uit de Meedenkgroep vonden het in eerste instantie best lastig dat de gemeente niet sneller actie ondernam. Snel: “Er was in het begin geen passend aanbod als antwoord op de hulpvraag van de ouders. Ze konden alleen terecht bij de reguliere hulp, en voor bijzondere vragen was er eigenlijk niets. Het duurde ook even voordat ouders begrepen dat ook de gemeente voor maatwerkoplossingen afhankelijk is van allerlei instanties.” De gemeente leerde op haar beurt veel van de ouders. Snel: “Wij hoorden uit de eerste hand wat de toeslagenaffaire mensen heeft aangedaan. Als overheid denken wij vanuit regels, beleid en structuren, zo organiseren we onze werkzaamheden. Maar wat er in het hoofd van ouders gebeurde en of we het goed deden, wisten we niet. Dat leerden we nu. Via de Meedenkgroep.”

Goed op weg!

De ouders van de Meedenkgroep hebben veel contact in een eigen Facebook-groep waar ze informatie en ervaringen delen. Als ze in hun andere netwerken Zaanse gedupeerden tegenkomen, krijgen die meteen een uitnodiging voor de lotgenotengroep, want: “Het is goed dat ouders met elkaar praten.” Ze voeren ook gesprekken met leden van de gemeenteraad, waardoor de raadsleden goed op de hoogte zijn van de Zaanse situatie. De Meedenkgroep heeft intussen al enorm veel werk verzet. Gevraagd naar advies voor andere gemeenten, vertellen ze: “Leg uit dat je als gemeente niet alles kunt oplossen, maar wel een deel.  Weet als gemeente ook dat sommigen van ons niet uit onwil niet reageren, maar omdat we moe zijn. Laat weten dat je er voor ons bent en dat je je best doet. Zaanstad is daarin goed op weg!” 

Wijkteams 

“Inmiddels hebben we heel veel ouders in onze gemeente getraceerd”, vertelt Snel. “We krijgen nu ook bijna geen nieuwe aanmeldingen meer. Het meeste werk wordt nu gedaan door onze elf wijkteams.” Afhankelijk van het aantal gedupeerden in de wijk, krijgt een wijkteam één of meer extra medewerkers die de ouders ondersteunen. De teams werken het liefst met vaste contactpersonen per ouder, omdat dat de vertrouwensband versterkt. De Meedenkgroep fungeert daarnaast als tussenpersoon voor de ouders die niet direct naar de wijkteams toe durven. Ze bieden een luisterend oor en vragen ouders wat ze nodig hebben.  “Zo helpt de Meedenkgroep de wijkteams om sneller de juiste hulp te bieden.”

Grenzen stellen

De Meedenkgroep helpt de wijkteams ook met mensen die niet begrijpen waarom ze niet alles krijgen wat ze aan de gemeente vragen. Snel: “Als andere gedupeerden hen uitleggen waarom ze ergens geen recht op hebben, dan valt dat gewoon beter. We zien ook dat mensen van de gemeente of het wijkteam uit schuldgevoel soms geen grenzen durven stellen. Maar onze hulp gaat ook om het terugkrijgen van je zelfredzaamheid. Als problemen niet gerelateerd zijn aan de toeslagenaffaire, dan wordt er niet vergoed, punt uit. Ouders snappen dat gelukkig ook.”