Sinds juni 2022 staat het ondersteuningsteam voor gedupeerde ouders in het buitenland (OTB) klaar voor hun ouders. Inmiddels ondersteunen zij zo’n 500 ouders en hebben ze 33 ouders geholpen bij de terugkeer naar Nederland. Hoe kregen ze dit voor elkaar en hoe verschilt hun aanpak met die van de gemeenten? En draait het alleen om remigratie? In gesprek met Caroline Lindner, sinds het eerste uur betrokken bij het OTB.

“Radar is in opdracht van het Ministerie van Financiën de uitvoerder voor het OTB voor gedupeerde ouders in meer dan 30 landen”, vertelt Lindner. Vanuit Amsterdam werken de casemanagers in drie teams op afstand aan breed herstel met deze ouders. Ze is blij met de samenwerking die ze ervaart vanuit VNG en het Ministerie van Financiën. “Er is veel afstemming nodig, maar er zijn korte lijnen.” 

Verschillen

De ondersteuning van ouders in het buitenland verschilt van de ondersteuning aan ouders in Nederland. Dat gaat niet alleen over de fysieke afstand tot de ouders, maar de kaders zijn ook anders. Waar gemeenten werken met brede ondersteuning, werkt het OTB met andere kaders én een budget. 

Daarnaast is de leefsituatie voor deze ouders vaak anders. Ouders wonen niet alleen in buurlanden als Duitsland en België maar ook bijvoorbeeld in Oeganda, Australië of op de CAS-eilanden. “Je moet je voorstellen dat de voorzieningen, zoals een zorgverzekering of een uitkering, daar totaal anders zijn, of niet geregeld”, aldus Lindner. Ook is er in het buitenland weinig kennis van de toeslagenproblematiek, waardoor soms financiële compensatie als vermogen wordt meegeteld, of het wordt gebruikt om schulden af te lossen. Hierdoor hebben ouders soms geen recht op sociale ondersteuning of gaat de compensatie direct op aan schuldeisers. Er bestaat namelijk ook geen ‘pauzeknop’ voor de schulden buiten Nederland. “Schuldeisers daar houden geen rekening met wat ouders is overkomen, zoals hier met SBN. Dat betekent heel veel trekken en duwen.” Lindner wil de ernst van de situatie van deze groep ouders niet vergelijken met die van ouders in Nederland, “Maar het ontbreken van een sociaal vangnet, kan het extra ingewikkeld maken voor gedupeerde ouders in het buitenland.” 

Ruimhartig maatwerk

“Wij kijken altijd vanuit maatwerk naar wat de ouder nodig heeft”, licht Lindner toe. “Het is daarbij zo dat onze ondersteuning niet alleen bestaat uit financiële ondersteuning. Het klopt dat we ouders ondersteunen met het opstellen van schuldenlijsten, bij remigratie en het doen van bepaalde verstrekkingen, maar we doen veel meer dan dat.” Ze benadrukt dat het overgrote deel van de 500 gezinnen ondersteund wordt door OTB in de vorm van gesprekken met de casemanagers. “We praten met de ouders en helpen ze hun gedachten te ordenen, te prioriteren en samen stappen te zetten zodat ouders regie terugkrijgen en een nieuwe start kunnen maken.

Nieuwe start?

Het OTB richt zich op het brede herstel van ouders, waar UHT gaat over financieel herstel. Deze vormen van herstel zijn volgens Lindner onlosmakelijk met elkaar verbonden in het kunnen maken van een nieuwe start. Ouders vragen haar regelmatig: “Hoelang duurt het nog voordat mijn zaak bij de Commissie Werkelijke Schade (CWS) is afgerond?” Ouders vertellen dan dat zolang er geen financiële compensatie is om echt een nieuw leven op te bouwen, ze deze moeilijke periode in hun leven niet kunnen afsluiten en hun herstel niet klaar is. 

Drive

De casemanagers die de ouders ondersteunen krijgen bij hun start een ruime on-boarding. Wekelijks is er ruimte voor leren en ontwikkelen. “Ze hebben allemaal dezelfde drive: vanuit het gevoel van onmacht de wil om mensen te helpen.” Zo nu en dan worden ook de casemanagers weleens verrast. “We hadden een ouder die terug wilde zonder regiobinding met een gemeente. Vaak blijven dan alle deuren dicht. Maar soms is daar dan een gemeente die wordt geraakt door het persoonlijke verhaal en die zijn best doet om toch een woonplek beschikbaar te stellen.” Of die kredietbankmedewerker die zich toch wil verdiepen in de speciale omstandigheden. “Daar gaat het gewoon om!” 

Veerkracht

Persoonlijk wordt Lindner gedreven door de enorme inzet en vastberadenheid van de casemanagers. “Hoe zij steeds maar blijven leren en proberen om de dingen te regelen voor de ouders is ontzettend inspirerend. Boven alles kijkt ze met ontzag naar de veerkracht van de ouders. “De verhalen zijn soms erg verdrietig, je kunt je nauwelijks voorstellen wat hen is overkomen. Ik heb bewondering voor hoe zij hun leven weer oppakken.” 

Kader

Het Ondersteuningsteam Ouders in het Buitenland (OTB) ondersteunt erkend gedupeerde ouders die vanwege de toeslagenaffaire naar het buitenland zijn gegaan. Het OTB fungeert eigenlijk als een gemeentelijk contactpunt voor alle gedupeerde ouders in het buitenland.