In het najaar van 2017 sloten in 11 gemeenten ( < 50.000 inwoners) de colleges van b&w en de gemeenteraad een Village Deal. Daarmee zetten ze in op ondersteuningsarrangementen in het sociaal domein die directer aansluiten bij de oplossingen die bewoners zelf aandragen.
Hoe staat het nu met de Village Deals?
Bekijk per gemeente de tussenstand
Ontschotting ketenzorg dementie
De cliëntbeleving staat centraal in de Village Deal van Goeree-Overflakkee: de cliënt en zijn/haar omgeving ervaart de patiëntenreis zo drempelloos mogelijk. Met als resultaat een moderne vorm van dementiezorg, waarbij de gehele keten op elkaar is afgestemd, passend bij de lokale identiteit van het eiland.
Inzichten tijdens de Village Deal
De gemeente kwam in de zoektocht naar samenwerking in de dementiezorg vooral enthousiaste en betrokken stakeholders tegen, waarmee knelpunten en kansen zijn verkend. Denktanks zijn aan de slag gegaan met de knelpunten en oplossingen en hebben deze op een rijtje gezet.
Tijdens een interactieve bijeenkomst met alle stakeholders zijn keuzes gemaakt over de door de denktank voorgestelde oplossingen.
De thema's met de hoogste prioriteit zijn:
- Het zorgpad dementie beschrijven. (Wie doet wat? En wanneer?)
- Ondersteuning mantelzorg door inzet van vrijwilligers of respijtzorg.
- Diagnose/indicatiestelling van mensen met dementie.
- Afstemming van wet- en regelgeving ten aanzien van procedures en criteria voor hulp via de gemeente.
- Afstemming van Wmo-adviseurs met casemanagers dementie.
De gekozen onderwerpen komen centraal te staan in de samenwerkingsovereenkomst. Deze overeenkomst vormt de laatste stap in de implementatie van nieuw dementiezorgbeleid.
De kracht van de gemeenschap
Horst aan de Maas zoomt in op de inwonersinitiatieven. De kracht van de gemeenschap is een belangrijke uitdaging van ‘de transformatie’. Centraal staan het proces en het creëren van draagvlak bij alle stakeholders. Het draait om vragen als: 'Kunnen alle sociale vraagstukken binnen de gemeenschap worden opgepakt? Hoe kunnen we inwoners ondersteunen die niet zelf in staat zijn om initiatief te nemen?'
Meerdere ideeën zijn uitgewerkt om met inwoners over initiatieven in gesprek te gaan. De gemeente voert in drie wijken dorpsdialogen.
Ommen wil de arbeidsmatige dagbesteding innoveren, de gemeente verkent met de aanbieders nieuwe mogelijkheden.
Inzichten tijdens de Village Deal
Er ligt een plan van aanpak voor de Village Deal, het plan formuleert twee acties:
- Verkrijgen van de goede mindset bij sleutelfiguren zoals medewerkers van sociale wijkteams en arbeidsconsulenten. Met een goede mindset wordt bedoeld dat op casus-niveau altijd gekeken moet worden of betaalde arbeid haalbaar is en welke stappen (zowel op zorggebied als op het gebied van werknemersvaardigheden en kennis) gezet moeten worden om dat doel te bereiken.
- Met het veld ontwikkelen van arbeidsmatige dagbesteding. Het gaat om inwoners die nog geen (voldoende) arbeidsvermogen hebben. Diverse zorgorganisaties en ook SW-bedrijven zijn, ieder op eigen manier, bezig met de ontwikkeling en invulling van arbeidsmatige dagbesteding.
Ommen is bezig met de eerste actie. Binnenkort houdt de gemeente een werksessie met de aanbieders.
Oldenzaal onderzoekt hoe dagbesteding voor mensen met een beperking in de gemeente maatschappelijk meer betekenisvol kan worden gemaakt.
Inzichten tijdens de Village Deal
De gemeente werkt met een aantal sociale entrepreneurs uit de stad aan een innovatieve vorm van dagbesteding gericht op vooral jongeren met een diagnose in het autistisch spectrum.
Oldenzaal is een historisch stadje met een mooi museum, het Palthehuis, hier wordt een Escape Room ingericht. In de Escape Room kunnen kinderen en jongeren op een vernieuwende manier kennis maken met de geschiedenis van Oldenzaal. Er wordt samengewerkt met AssortiMens, een kleine ondernemende zorgorganisatie die vooral ondersteuning biedt aan jongeren met autisme.
Omdat bij het ontwikkelen van de Escape Room techniek een rol speelt, is bij het project ook de Universiteit Twente betrokken. De directrice van het museum wil bovendien samen met een horecaonderneming de Escape Room gaan exploiteren en daarbij mensen met een beperking inzetten.
We zien hier mooie verbindingen tussen cultuur, sociaal ondernemen en de opgaven uit het sociaal domein.
Soest wil de integrale werkwijze tussen Jeugd, Wmo en Werk & Inkomen verder versterken: beter zicht krijgen op waar de uitvoering tegen aanloopt en nodig heeft, eventueel ook wat betreft bijstelling van beleid. Voorbeelden zijn de sluitende aanpak 18-/18+, de integrale benadering van schuldenproblematiek en het inzetten van de basisinfrastructuur.
Inzichten tijdens de Village Deal
Inmiddels is Soest op twee fronten actief: politiek-bestuurlijk en in de uitvoering.
Politiek-bestuurlijk:
Een integrale aanpak vraagt in het geval van Soest om samenwerking met de gemeenten Baarn en Bunschoten. Dit brengt een regionale politiek-bestuurlijke dimensie met zich mee. Hoe krijg je de andere gemeenten mee in integraal werken?
De gemeenteraad van Soes blijft op de hoogte van de voortgang van de Village Deal via de Monitor Sociaal Domein, een gremium voor raadsleden met de portefeuille sociaal domein.
Uitvoering:
Soest is op uitvoerend niveau bezig met het ontwikkelen van een integrale aanpak op alle leefdomeinen. De Village Deal jaagt het proces aan maar maakt tegelijk duidelijk dat Soest er nog niet is.
Er is een werkgroep ‘ingang’ gestart die de definitie van integraal werken aanscherpt, zodat binnen de organisatie duidelijk is dat inhoud. Bijvoorbeeld: ‘welke vragen stel je als een klant binnenkomt?’. In de werkgroep zitten klantregisseurs Werk & Inkomen, klantregisseurs Wmo en gezinscoaches Jeugd.
Naast de werkgroep ‘ingang’ is de gemeente Soest bezig met een werkgroep ‘uitvoering’. Deze werkgroep buigt zich over de vraag wat er moet worden gerealiseerd om integraal te werken en hoe kostenbewustzijn bij professionals kan worden gestimuleerd.
Professionals binnen Soest zijn erg enthousiast, maar de Village Deal laat ook zien dat dit echt een cultuuromslag is die nog wel even wat tijd in beslag neemt.
Integraal en ontschot werken
Maatwerk staat centraal in Stein, buiten bestaande kaders waarbij regels worden losgelaten als ze belemmerend werken. De oprichting van dorpenteams is een nieuw element.
Inzichten tijdens de Village Deal
Er zijn drie dorpenteams opgezet, eind januari waren er sessies met deze teams. Tijdens de sessies bespraken de teams de eerste casussen, zodat maatwerk-oplossingen kunnen worden ontwikkeld. Op het moment worden nog praktische zaken afgehandeld om maatwerk mogelijk te maken.
De dorpenteams gaan aan de slag met de Omgekeerde Toets.
Aan de raad zijn casussen voorgelegd. De raad is in Stein goed op de hoogte van de maatwerkbudgetten.
De komende tijd staat in het teken van doen. De dorpenteams hebben met enige regelmaat casuïstiek behandeld, de gemeente werkt nu toe naar implementatie.
Iedereen werkt als een ontschotter
Teylingen wil maatwerk kunnen realiseren, niet gehinderd door bestaande procedures, processen en budgetten. De gemeente geeft mandaat en budget om beschikkingen en indicaties te bundelen, binnen en over de grenzen van kolommen/systemen. Zodat ontschotten een normaal goed wordt, bij de gemeente en bij de professionals.
Inzichten tijdens de Village Deal
De vraag van de burger (i.p.v. de regels) is het uitgangspunt, en het antwoord daarop in de vorm van maatwerk. Sinds de Village Deal in Teylingen is gestart, is de samenwerking tussen professionals flink verbeterd en de schuldhulpverlening aangehaakt.
Bij professionals moet duidelijk zijn wat maatwerkbudgetten precies inhouden voordat zij er mee kunnen werken. Daartoe is een werkgroep gestart die casuïstiek behandelt en oordeelt of maatwerk in de gegeven situatie geboden is.
Ontschotten en maatwerk betekent een cultuuromslag: werken vanuit ‘de bedoeling’. Daar is veel aandacht voor in de vorm van trainingen en bijeenkomsten.
Stille armoede onder agrariërs
Tubbergen onderzoekt de problematiek van schulden en armoede onder agrariërs. Vervolgens werkt de gemeente aan een voorstel hoe dit probleem op een innovatieve wijze kan worden aangepakt.
De Wereld van de Ondernemer/Tubantia, 1-12-2017
Inzichten tijdens de Village Deal
Niet lang geleden vond op een boerderij in Tubbergen een informele bijeenkomst plaats ‘tussen de koeien’. Zowel het college als de raad gingen hier in gesprek over een beladen onderwerp: stille armoede onder agrariërs. Voor het eerst werd dit gevoelige onderwerp in deze setting besproken.
Er is gestart met het werken met ‘ervencoaches’: vraagbaken voor de boeren binnen de gemeente, bekend met de gemeentelijke regelingen. De ervencoaches en andere uitvoerders gaan binnenkort met elkaar in gesprek over de eerste ervaringen en hoe de aanpak verder versterkt kan worden.
Het college en de raad ontwikkelden het plan van aanpak in nauwe samenspraak, en praten elkaar geregeld bij.
Weststellingwerf werkt aan alternatieven voor beschermingsbewind, met als doel: instroom voorkomen en uitstroom bevorderen.
Inzichten tijdens de Village Deal
De gemeente interviewde een dwarsdoorsnede (23) van de 164 huishoudens die onder beschermingsbewind staan. Er is ook gesproken met de bewindvoerders.
Een aantal resultaten uit het onderzoek:
- Er zijn veel verschillende doorverwijzers naar beschermingsbewind. De gemeente is maar bij een deel van de huishoudens voorafgaand aan de doorverwijzing betrokken.
- Verkwisting/problematische schulden is in ongeveer de helft van de gevallen de reden van instroom.
- Van de onder bewind gestelden verwacht de helft dat ze in de toekomst zonder bewind toekunnen.
- De onder bewind gestelden zijn tevreden over hun bewindvoerder.
Als vervolg op het onderzoek zijn met 11 huishoudens vervolgafspraken gemaakt over aanvullende of andere ondersteuning. Naast de interviews loopt er een onderzoek met een digitale vragenlijst.
De gemeente presenteerde in februari de onderzoeksuitkomsten aan de bewindvoerders. De bewindvoerders waren enthousiast over deze bijeenkomst en staan open voor het intensiveren van de contacten met de gemeente. En passant kreeg de gemeente nog tips van de bewindvoerders over wat zij kan verbeteren. Hierdoor ontstond een mooi gesprek over wat intensievere samenwerking op kan leveren.
De onderzoeksresultaten en aanbevelingen worden nu op verschillende plekken intern bij de gemeente besproken (sociaal teams, inkomensconsulenten etc.) zodat de aanbevelingen/acties die uit het onderzoek voortkomen logisch zijn om uit te voeren. Verder staat een bijeenkomst met doorverwijzers op stapel.
De gemeenteraad is nauw aangesloten bij de Village Deal doordat twee raadsleden alle bijeenkomsten bijwonen (zoals de bijeenkomst met de bewindvoerders).
Anders durven, denken en doen
Het doel van de Village Deal van Wijdemeren is de inzet van een maatwerkbudget door professionals om ergere problemen bij cliënten te voorkomen. Dit vergt anders denken en doen, zowel bij de gemeente als bij professionals. De gemeente wil samen met de partners de inzet van het maatwerkbudget vormgeven.
Inzichten tijdens de Village Deal
Maatwerk betreft niet de grote groep waarvoor het huidige beleid nu al werkt. Het gaat om de kleine groep die nog minder goed geholpen is en problemen ondervindt als gevolg van het beleid: de mensen bij wie de (algemene) wet- en regelgeving niet aansluit op de behoeften.
Op bestuurlijk niveau is breed draagvlak voor de visie. 'Anders durven, denken en doen' is het devies.
Dankzij de Village Deal is een goede band opgebouwd met de partners, met als resultaat dat zij de noodzaak delen tot anders denken in het sociaal domein.
Winterswijk wil het verschil tussen arbeidsmatige dagbesteding en werk onder beschutte omstandigheden overbruggen door één aanbod te creëren, in een algemene lokale voorziening.
In februari 2018 zijn de plannen gepresenteerd aan de fractiespecialisten van de gemeenteraad.
Inzichten tijdens de Village Deal
De gemeente wil het aanbod stapje voor stapje opbouwen en heeft nu eerst besloten om voor VSO-Pro-jongeren doorlopende leerlijnen te ontwikkelen in de algemene voorziening, waarbij het onderscheid tussen dagbesteding en beschut werk vervaagt.
Dat voor deze groep jongeren de huidige arrangementen niet voldoen, wordt breed herkend door de Winterswijkse stakeholders, zoals de SDOA, Stichting beschut werk en de VSO-Pro-scholen. De eerste gesprekken zijn achter de rug en de eerste ideeën over wat nodig is om op een andere wijze deze groep perspectief te bieden, zijn uitgewisseld. De volgende stap is een lokale werksessie in maart met alle betrokkenen om het idee verder te ontwikkelen en over te schakelen naar actie.
In de pilot zoekt de gemeente aansluiting bij een andere ontwikkeling, namelijk de totstandkoming van de Winterswijkse Uitdaging Huis (WUH). Vanuit de WUH werken diverse vrijwilligersorganisaties. De WUH biedt een laagdrempelige (inloop)voorziening voor Winterswijkers. De setting van de WUH biedt mogelijkheden om de leerlijnen te ontwikkelen.