‘Wat hoop je ervan?’, vraagt mijn vrouw Anne terwijl we onze broodjes eten op een rotsblok. Ver weg van de Haagse hectiek van voor de vakantie, maar we hebben het erover. Deze plek is wondermooi met bloeiende okergele arnica, paarse monnikskap en lichtgevend groene weide. De kleuren van het landschap lijken ineen te vloeien, de bergtoppen in de verte zijn blauw; het atmosferisch perspectief. Vijf uur omhoog wandelen maakt je benen zwaar en je hoofd licht. Zwijgend kauw ik. ‘Nou?’, dringt ze aan. Ineens weet ik het. Ik hoop dat ik straks nooit meer over geld hoef te praten.

De val van het kabinet was onbezonnen. Niet regeren is onbestaanbaar in een tijd met zoveel urgente problemen. De waarschuwing van het CPB dat zonder maatregelen het aantal mensen in armoede zal stijgen richting de 1 miljoen, spreekt boekdelen. Het kabinet moet, demissionair of niet, nog vol aan de bak. Bestaanszekerheid, klimaat en het woningtekort verdragen geen uitstel.

Maar nu het kabinet gevallen is, ontstaat er ruimte om met nieuwe spelers de financiële afspraken te maken die al zolang noodzakelijk zijn. Dat we binnen de overheid zo beroerd met elkaar omgaan, veroorzaakt grote problemen. Zo besloot het rijk eerder om de gemeentefinanciën op een andere manier te regelen, met meer mogelijkheden voor gemeenten om belasting te heffen. Toen bleek dat er geen politiek draagvlak was voor een groter gemeentelijk belastinggebied, werden forse kortingen op het gemeentefonds onverkort doorgezet. Zonder aanpassing van de gemeentelijke taken.

De val van het kabinet was onbezonnen

Een nieuw kabinet zal keuzes moeten maken en Nederland door de transformatie leiden. Het is noodzakelijk dat de overheid basale zaken op orde heeft. Het ultieme moment daarvoor is aangebroken. Nu kunnen we de financiën eens en voor altijd goed regelen. Dat is nodig; weliswaar lijkt het alsof gemeenten er financieel goed voorstaan met ruime overschotten op de jaarrekeningen, maar vanaf 2026 krijgen ze structureel 3 miljard euro minder, terwijl de taken niet minder worden. Door de wirwar van incidentele, tijdelijke regelingen blijft er nu geld op de plank liggen. Terwijl investeringen in grote, langjarige opgaven niet kunnen worden gedaan omdat het meerjarenperspectief niet op orde is. Gemeenten snappen dat het voor hen consequenties heeft wanneer er minder geld beschikbaar is. Maar niet zo ondoordacht, en niet zonder overleg. Met de partijcommissies die werken aan de verkiezingsprogramma’s gaan we hierover in gesprek. Ook blijven we graag praten met het demissionaire kabinet.

In de Alpen mijmerde ik over een transformatiekabinet dat samen met gemeenten Nederland krachtiger, groener en menselijker maakt. Zonder energie te verliezen in het debat over geld. Een mooi en goed te bereiken vergezicht.