Het lijkt erop dat de coronapandemie tot ver in 2021 of zelfs 2022 bij ons blijft. Nederland en andere landen bewegen van lockdown naar lockdown, waarbij het virus keer op keer golven van besmetting zal veroorzaken, stellen experts in het blad Nature. Het is zelfs nog onduidelijk of mensen daadwerkelijk langdurige immuniteit ontwikkelen. Het aantal besmettingen kan deze winter ook flink oplopen als we allemaal weer meer binnen zijn.

Ook de uitrol van een vaccin zal zeker een jaar of nog langer duren. Je ziet de bestuurlijke problemen al aankomen. De keuzes over wie als eerste moet worden ingeënt: kwetsbare ouderen of economisch actieven om de economie te beschermen? Als de vaccinatie lang gaat duren, zal er een markt ontstaan en zullen gefortuneerden een hoger plaatsje op de inentingslijst kopen. Gaat de overheid inenting in privéklinieken verbieden? Komt er wetgeving die het vaccin een publiek goed maakt en de commerciële verkoop aan banden legt? En gaat de overheid alle complotgekkies dwingen tot inenting?
 
Maar of we het virus de baas worden, hangt vooral af van hoe we ons gedragen en ons houden aan maatregelen die verspreiding van aerosolen verminderen: sociale afstand houden en mondmaskers dragen als we met anderen in contact komen. Met internationale collega’s deed ik onderzoek naar wie zich het meest en het minst aan die voorschriften houden en vooral de politieke oriëntatie van mensen blijkt relevant voor het gedrag ten aanzien van de pandemie.

U kunt de komende jaren een diep en slepend conflict verwachten

Ouderen houden zich – veelal uit angst – beter aan de voorschriften dan jongeren die denken dat ze minder kwetsbaar zijn. Ook vrouwen volgen de richtlijnen beter dan mannen, maar de echte verschillen komen voort uit de manier waarop mensen politiek de wereld inkijken. Mensen met een rechtse politieke oriëntatie houden zich minder aan de regels dan mensen die zichzelf op de politieke linkerflank plaatsen. Vooral kiezers van FvD, 50Plus, Denk en de Partij voor de Dieren hebben de neiging zich minder aan te trekken van de voorschriften. PVV-kiezers houden zich veel beter aan de regels dan FvD-kiezers, maar PVV’ers denken tegelijkertijd dat het allemaal weinig effectief zal zijn. De neiging van de FvD-achterban om zich minder aan de regels te houden, komt vooral omdat zij bezorgd zijn over de economische schade. Ze denken dat de overheidsmaatregelen slecht werken en contraproductief zijn.

Politieke voorkeuren zijn dus ook zeer relevant als het gaat om het indammen van de pandemie, maar ook voor de openbare orde. In Breda is al een teststraat vernield, verplegend personeel wordt bedreigd. U kunt in uw gemeente de komende jaren een diep en slepend conflict verwachten over mondkapjes, religieuze bijeenkomsten en cafébezoek. Omdat de plegers een duidelijk politiek profiel hebben, gaat dat ook politieke spanningen opleveren.