Hoe het begon 

Een aantal jaar geleden begon Gerdien Bisschop, ambtenaar bij de gemeente Alphen aan den Rijn, met het opstellen van de lokale inclusie agenda (LIA). Ook deelname aan culturele activiteiten wilde de gemeente daarin een plek geven.

Via sociale media ging Gerdien op zoek naar ervaringsdeskundigen. Via de Facebooksite van het gebarencafé in Alphen aan den Rijn vond zij Mo van Brakel, een ervaringsdeskundige inwoner die Doof is. Mo hield erg van theater, maar helaas bleek er geen toegankelijke theater te zijn in Alphen aan den Rijn voor mensen met een auditieve beperking. Daar wilden Mo en Gerdien verandering in brengen. 

Gerdien bracht Mo in contact met Theater Castellum, de schouwburg van de gemeente Alphen aan den Rijn. Wat zou ervoor nodig zijn om een voorstelling toegankelijk te maken voor mensen met een auditieve beperking? Dat bleek de inzet van een tolk te zijn, specifieker: een gebarentolk.

Een gebarentolk vertaalt gesproken tekst en relevant omgevingsgeluid naar Nederlandse Gebarentaal

Een eerste pilot 

Gerdien en haar collega beleidsmedewerker (verantwoordelijk voor cultuurbeleid) waren enthousiast over dit idee en startten een pilot op. Mo stemde met het theater de praktische zaken af. Aangezien tolken intensief werken is, zijn er voor een voorstelling minstens twee tolken nodig, die elkaar kunnen afwisselen. De tolken moeten zelf vooraf de voorstelling een keer bekijken, zodat zij gevoel krijgen bij de voorstelling. Daarnaast is het voor de tolken belangrijk om het script van de voorstelling van tevoren te hebben. Zo hebben ze de tijd om liedjes te vertalen in gebarentaal en eventueel gebaren te ontwikkelen voor nieuwe woorden die in de voorstelling voorbijkomen.  

Dan is de plaats waar de tolk staat belangrijk: bezoekers met een auditieve beperking moeten de tolk goed kunnen zien. Daarom dacht Mo met het theater mee over een goede plek voor de tolk. Dat bleek in een hoek op het podium te zijn. Dat vraagt aandacht van de lichttechnicus, de decorbouwer en de artiest. Zij moeten rekening houden met een extra iemand op het podium, die goed te zien moet zijn. Een aantal stoelen op de eerste rij werd gereserveerd voor bezoekers met een auditieve beperking en hun gezelschap. 

De voorstelling was een succes. Mo en haar gezelschap konden alles goed volgen en genoten, net als de andere mensen in de zaal, van een mooie voorstelling. Het theater ontdekte dat zij op deze manier een nieuwe doelgroep konden bedienen. 
De pilot smaakte dan ook naar meer. 

Van pilot naar implementatie 

Deze pilot werd gefinancierd uit het budget dat de gemeente gereserveerd had voor de uitvoering van de lokale inclusie agenda. De kosten bedroegen €700,-. Dit bedrag staat voor vijf uur werk van de tolken, inclusief voorbereiding en de voorstelling zelf. 

Door de succesvolle pilot maakt de gemeente nu afspraken met het theater over meer toegankelijke voorstellingen. Het voorstel is dat het theater bij de inkoop voor het nieuwe theaterseizoen onderzoekt welke voorstellingen aantrekkelijk zijn om aan te bieden met een tolk. 

Voor het nieuwe seizoen kan het theater dan in de programmagids en op de website plaatsen welke voorstellingen een gebarentolk zullen hebben. 

Voor mensen met een auditieve beperking zal deze informatie ook via sociale media worden verspreid. Ook de websites https://www.gebarenpodium.nl/ en https://www.theatermettolk.nl/ dragen bij aan bekendmaking van de voorstellingen met tolk.

De wens van de gemeente is om jaarlijks drie voorstellingen op deze manier toegankelijk te maken, waaronder een kindervoorstelling. De gemeente heeft een subsidierelatie met het theater. Daarin kunnen de kosten voor de tolken worden meegenomen.

Door de inzet van de ervaringsdeskundigheid van Mo kan het theater inmiddels zelfstandig een voorstelling met tolk organiseren. Zo hoeft Mo tegenwoordig alleen nog maar te genieten van een voorstelling.   

Meer informatie: 

Gerdien Bisschop (gbisschopwit@alphenaandenrijn.nl gemeente Alphen aan den Rijn) 
Mo van Brakel (info@mogebaart.nl)