Voor die wijk stelden de gemeente, corporatie en warmteleverancier een gebiedsovereenkomst (GOK) op. Met afspraken wie, wanneer, waar, wat, hoe gaat doen en onder welke voorwaarden. Het resultaat is dat tussen 2021 en 2026 de corporatie 1346 woningen aansluit op een hoogtemperatuur-warmtenet en de gemeente 5 scholen, 1 wijkcentrum en in potentie 255 woningen van particuliere woningeigenaren. De gebiedsaanpak is een integrale aanpak; aanleg van het warmtenet wordt gecombineerd met rioolvervanging. Daarnaast moet de energietransitie ook sociaal-maatschappelijke meerwaarde opleveren. Daartoe stelden gemeente, corporatie, warmteleverancier, bewoners en lokale partijen een samenwerkingsovereenkomst (SOK) op. Hierin staan gezamenlijke waarden, doelen en randvoorwaarden, die als uitgangpunt dienen bij het starten van initiatieven in de wijk.

Succesvol 

Het aansluiten van woningen en scholen op het warmtenet verloopt na drie jaar nog steeds volgens de uitvoeringsplanning uit januari 2021. Ondanks de Coronacrisis, energiecrisis en de schaarste op de bouwmaterialenmarkt. Ondanks de komende wet collectieve warmte en het sentiment dat inmiddels breed in de samenleving leeft over warmtenetten. En ondanks het gegeven dat de aanpak in een wijk is die laag scoort op de sociale index. Dat alles maakt dat de aanpak succesvol genoemd kan worden. De aanpak werkt omdat er een GOK is, waar partijen op terug kunnen vallen. Ook werken, de drie aannemers – voor riool, warmtenet en inpandige werkzaamheden - onder regie van de gemeente samen als in één bouwteam. En bovendien is er een intensieve laagdrempelige benadering van bewoners om in gesprek te gaan over de haalbaarheid en betaalbaarheid van aansluiting op een warmtenet en is er een breed energienetwerk met bewoners en lokale partijen ontstaan.

Waardevol 

Bospolder-Tussendijken is een wijk waar bewoners wel wat anders aan hun hoofd hebben dan het halen van klimaatdoelen. De aanpak toont aan dat het ook daar mogelijk is om met behulp van een haalbare, betaalbare, integrale en sociale aanpak de energietransitie kans van slagen te geven. En laat zien dat de energietransitie inderdaad sociaal-maatschappelijke meerwaarde kan leveren. Dat is waardevol. De aanpak is ook waardevol omdat deze laat zien dat partijen die normaliter gewend zijn projectgericht en zelfstandig te werken in staat zijn op een nieuwe manier samen te werken. Het is een harde leerschool en hard werken, maar zo ontstaan nieuwe vaardigheden, competenties en werkwijzen die voor het volbrengen van transities nodig zijn. En de aanpak is waardevol omdat deze daadwerkelijk bijdraagt aan het behalen van de klimaatdoelen door de CO2 -uitstoot omlaag te brengen.

Duurzaam 

Primair doel is natuurlijk een bijdrage te leveren aan betaalbare en duurzame energie. Daarnaast koppelen we de aanpak aan de thema’s welzijn & welvaart, leefomgeving & ecologie, inclusiviteit en lokale democratie & participatie. Met de energietransitie komen we bijvoorbeeld achter elke voordeur. De Verbindingskamer pakt (zorg)signalen op en werkt aan communitybuilding. Taalmileucoaches komen - dankzij hun moedertalen - zelfs bij de meest geïsoleerde mensen thuis. Ze brengen kleine energiebesparende producten aan en gaan in gesprek over energiebewust gedrag. VvE010 combineert uitleg over aardgasvrij met het verstevigen van VvE’s. Uit deze kanalen krijgen gemeente, corporatie en warmteleverancier feedback en passen waar mogelijk hun aanpak aan. Door participatief te begroten, neemt het brede bewoners-energienetwerk allerlei wijkinitiatieven, met als een van de hoogtepunten het driedaagse Energie(k)-festival. En gemeente, corporatie en warmteleverancier hebben gezorgd dat het warmtenet en de verdeelstations ruimtelijk zo worden ingepast, dat het toekomstige ruimtelijke opgaven niet in de weg staat.

Herbruikbaar 

Pijlers van de gebiedsaanpak Bospolder-Tussendijken aardgasvrij zijn de gebiedsovereenkomst (GOK) en de samenwerkingsovereenkomst (SOK). Deze worden vaak met anderen gedeeld. Als gemeente leren we door te doen wat werkt passen we ook elders toe en borgen we. In 2022 organiseerde de gemeente Rotterdam een Leerfestival om onze lessen te delen met andere gemeenten en partners. En het leren gaat door. Op dit moment loopt in Bospolder-Tussendijken onderzoek vanuit NWO: ‘Just Prepare’. Het is een vierjarig onderzoek in vier gemeenten in Nederland naar de rechtvaardige energietransitie. In Bospolder-Tussendijken voeren de UvA, de TU Delft en de HvA dit onderzoek uit. De eerste uitkomsten zijn gereed en binnenkort deelbaar. Ook Rebelgroup heeft van de van de verschillende gebiedsaanpakken aardgasvrij, waaronder Bospolder-Tussendijken, diverse aspecten van de aanpakken onderzocht. Tenslotte wordt vanuit de casus Bospolder-Tussendijken ook kennis gedeeld met ministers, collega-gemeenten, NPLW, de Hogeschool Rotterdam en anderen.

Winnen 

Het is heel belangrijk om te laten zien dat het kan: binnen de planning klimaatdoelen halen én sociaal-maatschappelijk bijdragen. Ook in oude stadswijken. Ook in tijden van weerbarstige (geo)politiek-economische omstandigheden. En ja, goede wet- en regelgeving en beschikbare financiële middelen zijn essentieel. Maar bovenal vraagt het van alle partijen een totaal andere manier van samenwerken. Met elkaar én met bewoners. En Bospolder-Tussendijken laat zien dat dit mogelijk is.

Datum start 

Januari 2019

Datum eind

December 2026

Dit praktijkvoorbeeld is een van de inzendingen voor de #GemeenteDelers2025.