Funderingsschade is een complex en onderbelicht probleem, dat grote gevolgen kan hebben voor zowel individuen als de maatschappij. De schade is vaak niet te herleiden naar een enkele oorzaak. Ze wordt veroorzaakt door verschillende factoren zoals bodemdaling, wateroverlast, slecht onderhoud of trillingen. Inwoners die ermee te maken hebben, ervaren vaak ernstige gevolgen: scheuren in muren, verzakking van de vloer en schade aan de woning. Het tast de leefbaarheid en veiligheid van een huis aan, maar zeker ook dat van gehele wijken.

Nationale aanpak
De herstelkosten kunnen oplopen tot boven de 120.000 euro per woning. Mensen worden geconfronteerd met complexe procedures voor het verhalen van de schade – met weinig resultaat omdat de oorzaak moeilijk aan te wijzen is. Het probleem leidt niet alleen tot fysieke schade, het kan ook emotionele stress en financiële zorgen met zich meebrengen. Dit is een werkelijkheid voor al te veel mensen. Doordat het zoveel mensen al raakt of in de nabije toekomst gaat raken, is funderingsschade een groot maatschappelijk probleem. Het is daarmee ook een gezamenlijk probleem dat niet alleen bij de inwoners neergelegd kan worden, maar dat een integrale aanpak vereist op nationaal niveau onder regie van het rijk, in samenwerking met provincies, waterschappen en gemeenten, de financiële sector, de bouwsector en de gebouweigenaren.

Dit is een werkelijkheid voor al te veel mensen

Goed gefundeerd
Eind februari adviseerde de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) over een nationale aanpak. Het advies geeft inzicht in de enorme omvang van het onderwerp, hoe dit aangepakt kan worden, en ook hoe funderingsschade in de toekomst kan worden voorkomen. Volgens de Rli is het nodig dat het rijk miljarden reserveert om een deel van de kosten (30 procent) voor zijn rekening te nemen, zodat herstel plaats kan vinden en de huizen niet onbewoonbaar worden. Voor de meeste inwoners is herstel namelijk onbetaalbaar. Helemaal nieuw zou dit niet zijn, in enkele gemeenten kunnen inwoners al een beroep doen op het ‘Fonds Duurzaam Funderingsherstel’, waaronder Zaanstad en Haarlem. Voor gemeenten is het belang groot om inwoners te helpen bij het herstel én voorkomen van funderingsproblemen. In essentie gaat het om bestaanszekerheid van mensen en de leefbaarheid van wijken. Zonder effectief funderingsschadebeleid komen beide onder druk te staan.

Water en bodem sturend
Funderingsschade kan daarnaast niet los worden gezien van de inspanningen om in Nederland de woningvoorraad te vergroten en de implementatie van het principe van Water en Bodem Sturend. Veel nieuwbouw is gepland op slappe bodem, dat vraagt soms om een heroverweging en zeker om een extra inspanning. Zoals de Rli ook constateert, kan de toepassing van de beleidslijn Water en Bodem Sturend voor een belangrijk deel verdere schade van woningen en infrastructuur voorkomen. Gemeenten en waterschappen zullen de komende jaren bijvoorbeeld samen moeten kijken naar het grondwaterpeil. 

In essentie gaat het om bestaanszekerheid van mensen en de leefbaarheid van wijken

Er moeten expliciete afwegingen worden gemaakt tussen de verschillende belangen die daarmee samenhangen.
Het is aan de politiek om deze problematiek serieus te nemen en te zorgen voor adequate regelgeving, financiering en beleid. Alleen zo kunnen we ervoor zorgen dat onze gebouwen veilig en duurzaam blijven functioneren en dat we onze leefomgeving beschermen tegen de gevolgen van de schade. Hierin zullen we fundamentele keuzes moeten maken. Makkelijk zal dat niet zijn, maar het is nodig om een nieuwe crisis voor te zijn.