De VNG heeft in scenario's gespreksonderwerpen opdrachtverstrekking omgevingsplan uitgewerkt. Gespreksonderwerpen die nuttig zijn om in opdrachtverstrekking tussen opdrachtgever (gemeente) en opdrachtnemer (stedenbouwkundig bureau) te bespreken. Deze lijst biedt gemeenten hulp om opdrachtgeverschap helder in te vullen bij het wijzigen van het omgevingsplan/het realiseren van een transitie.
Gemeenten werken voor het wijzigen van het omgevingsplan samen met adviesbureaus. Deze samenwerking is veranderd, zowel op inhoud als proces. Een wijziging is immers een wijziging van het héle plan, en niet alleen van het gebied van een ontwikkeling. Een wijziging moet zich dus voegen naar de opzet en software van het gemeentelijk omgevingsplan. Daarmee is het maken van goede samenwerkingsafspraken tussen gemeente en bureau alleen maar belangrijker geworden.
Ambitieniveau en rolopvatting gemeente
Allereerst is het van groot belang dat de opdrachtverstrekking aansluit bij uw ambitie/rolopvatting.
Wat wilt u precies als gemeente en wie doet wat?
Drie mogelijke scenario's opdrachtverstrekking omgevingsplan
- Gemeente wil vooral ontzorgd worden: gemeente zoekt advies en uitvoeringskracht om keuzes te maken en te realiseren.
- Gemeente levert kaders op voor de opbouw van het omgevingsplan: gemeente zoekt met name uitvoeringskracht.
- Gemeente doet alles zelf.
Start het gesprek met deze bestaande tools: Keuzehulp en Stappenplan
In de Keuzehulp omgevingsplan wordt helder welk instrumentarium wordt gebruikt: planwijziging met de STOP/TPOD standaard, planwijziging met TAM-IMRO of een vergunning voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit (BOPA). Vaak zal de gemeente al wel een keus hebben gemaakt, maar dan is het nog steeds handig om de Keuzehulp expliciet te bespreken, want het werkt sterk door bij de andere gespreksonderwerpen. Een TAM-IMRO wijziging is immers op veel fronten een ander verhaal dan een STOP-wijziging.
Via het Stappenplan wijzigen omgevingsplan kunnen gemeente en bureau bespreken welke (delen van) stappen door wie worden gedaan. De stappen uit het stappenplan zijn heel geschikt om de taakverdeling in het proces te bespreken en helder af te bakenen.
Gespreksonderwerpen
- Keuze structuur Omgevingsplan.
- Keuze transitie naar gebiedsdekkend omgevingsplan.
- Wie is verantwoordelijk voor de regie op de opbouw omgevingsplan, wijzigingen en archiveren?
- Aan welke technische, procesmatige en inhoudelijke eisen moet voldaan worden?
- Inrichten beheer van en het publiceren van juridische regels, werkingsgebieden en activiteitenstructuur
- Hoe wordt de 'keten' geborgd: wie maakt de keuze qua activiteiten en benaming en plaatsing in de rtr-structuur?
- Hoe wordt het criterium etfal beschreven en beheerd?
- Hoe worden voorbeschermingsregels aangeleverd?
Proces
Wanneer de gemeente voortal ontzorgd wil worden door het adviesbureau, lijkt het handig om eerst een marktverkenning te doen, aan de hand van de gespreksonderwerpen. Vervolgens kunt u de opdracht aanbesteden en maakt u de keuze voor een adviesbureau. Let op: de doorlooptijd van dit proces is al snel 1 jaar! Daarna gaat u samen processen ontdekken en uitwerken.
Dit scenario brengt dan ook meer risico's, omdat de gemeente hier op grotere afstand staat van de opbouw van haar omgevingsplan en vele juridische, technische en praktische keuzes die hierbij komen kijken. Dit zorgt voor minder kennis en begrip en daarmee kan het moeilijker worden om in een later stadium zelf regie te voeren over het omgevingsplan.
Start met deze bestaande tools: Keuzehulp en Stappenplan
- In de Keuzehulp omgevingsplan wordt helder welk instrumentarium wordt gebruikt: planwijziging met de STOP/TPOD standaard, planwijziging met TAM-IMRO of een vergunning voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit (BOPA). Vaak zal de gemeente al wel een keus hebben gemaakt, maar dan is het nog steeds handig om de Keuzehulp expliciet te bespreken, want het werkt sterk door bij de andere gespreksonderwerpen. Een TAM-IMRO wijziging is immers op veel fronten een ander verhaal dan een STOP-wijziging.
- Via het Stappenplan wijzigen omgevingsplan kunnen gemeente en bureau bespreken welke (delen van) stappen door wie worden gedaan. De stappen uit het stappenplan zijn heel geschikt om de taakverdeling in het proces te bespreken en helder af te bakenen.
Beschrijf uw eigen rol als gemeente/opdrachtgever
Zie hiervoor de gespreksonderwerpen (bij categorie 1 - gemeenten die ontzorgd wensen te worden).
Plus:
- Als de opdracht een deelopdracht is, weet u of het werk aan deze wijziging van het omgevingsplan past in de beoogde transitie naar het gebiedsdekkend omgevingsplan?
- Kan de ontwikkelaar nog wel opdrachtgever zijn voor stedenbouwkundig bureau of gaat u dat als gemeente aanbesteden?
- Zorg voor eigenaarschap van de data.
- Zijn keuzes en inrichtingen getest in de praktijk?
Kortom: Overweeg of u als opdrachtgever in staat bent om aan te besteden of dat eerst een marktverkenning gewenst is.
Gespreksonderwerpen specifiek
- Kunt u de van toepassing zijnde instructieregels nu opnoemen?
- Kent u de eventuele beperkingen gebiedsactiviteiten?
- Is er een mer-plicht waaraan voldaan moet worden?
- Zijn er voorbeschermingsregels gewenst en opgeleverd?
- Kunt u onderbouwen hoe voldaan gaat worden aan het criterium etfal?
- Met uw nieuwe regels wordt het tijdelijke deel omgevingsplan geraakt. Hoe gaat u hiermee om (wie doet wat) motiveringsoplicht bij besluit?
- Zijn er bijzondere verplichtingen mee te nemen zoals een aandachtsgebied externe veiligheid of een gebied met een geluidproductieplafond?
Scope opdracht/marktverkenning
- Opleveren structuur?
- Advies transitie/verzorgen van de transitie?
- Aanleveren onderbouwing?
- Opleveren juridische regels?
- Leveren van annotaties?
- Wie levert GEO?
- Tot welke fase in besluitvorming is ondersteuning nodig?
- Maakt participatie deel uit van de opdracht?
Kortom: De neuzen dezelfde kant op
Proces
- Rol gemeente binnen de samenwerking.
- Machtigingen en autorisatie.
- Versiebeheer/logboek van wijzigingen.
- Archiefverplichtingen.
- Tussentijds evalueren.
- Ketenaansprakelijkheid en herleidbaarheid.
- Data-uitwisseling (plan-plan).
Wanneer u als gemeente zelf het omgevingsplan wijzigt en/of een transitie realiseert, zijn de gespreksonderwerpen (genoemd onder scenario 1 en 2) wellicht te gebruiken voor interne afstemming.
De samenwerking met adviesbureaus kwam eerder uitgebreid aan de orde:
Op 8 maart 2024 vond de netwerkbijeenkomst omgevingsplan plaats met het thema ‘Opdrachtgeverschap: samenwerken aan het omgevingsplan’. Bekijk hier de opname en presentaties.
- Presentatie van de gespreksonderwerpen omgevingsplan die de VNG in scenario’s heeft uitgewerkt.
- Presentaties door Karin van Gammeren van gemeente Hoeksche Waard , Milan Storms van ingenieursbureau Witteveen & Bos en presentatie van softwareleverancier Roxit Visma.
Ook heeft er een bijeenkomst van het Netwerk omgevingsplan over de plan-plan koppeling plaatsgevonden op 20 oktober 2023. Bekijk hier de presentatie en de opname.