VNG Magazine nummer 2, 3 februari 2023
Auteur: Rutger van den Dikkenberg | Beeld: YOUDID fotografie
Het kabinet wil met een actieagenda Sterk Bestuur de verhoudingen tussen rijk en gemeenten verbeteren. De VNG vraagt al sinds de Tweede Kamerverkiezingen om een aantal maatregelen. Voorzitter Liesbeth Spies van de VNG-commissie Bestuur en Veiligheid reageert.
Er zitten veel onderdelen in dit pakket waar de VNG al langer voor pleit, waaronder een nieuwe Code Interbestuurlijke Verhoudingen en de Uitvoeringstoets. Bent u blij met de voorstellen?
‘Ik ben voorzichtig optimistisch. We zijn het nieuwe jaar goed begonnen als het gaat om de bestuurlijke verhoudingen. De VNG is al een hele tijd met BZK in gesprek over de interbestuurlijke verhoudingen. Gemeenten zijn ambitieus, en de nieuwe Code Interbestuurlijke Verhoudingen positioneert alle vier de overheden als gelijkwaardig. Op deze manier kunnen we onze inwoners zo goed mogelijk helpen. En we gaan plezier hebben van de uitvoeringstoets. De noodzaak om aandacht te hebben voor de uitvoerbaarheid wordt hiermee aan beide kanten erkend. De toets is bedoeld als apolitiek instrument. Er wordt vooraf, voordat het debat politiek wordt, zakelijk gekeken of er drempels of ingewikkeldheden in plannen zitten die de uitvoering bemoeilijken. Daar kunnen we dan wat aan doen. Het is positief dat dit een rijksbrede afspraak is. Alle departementen hebben zich eraan verbonden. Het is nu zaak om te zorgen dat alle partijen die toets ook serieus gaan nemen.’
De VNG bepleitte ook een permanente vorm van geschilbeslechting. Daar heeft de minister geen gehoor aan gegeven. Vindt u dat jammer?
‘We zijn op twee punten een beetje teleurgesteld. Dat is ten eerste de geschilbeslechting. De VNG wil dat, omdat het goed is vooraf afspraken te maken over hoe je moet omgaan met situaties waarin je het toch niet met elkaar eens bent. Dan moet je kunnen escaleren. De minister wil er niet aan, omdat ze stelt dat er dan aan de voorkant te weinig vertrouwen is in het proces. Ze gaat ervan uit dat we er altijd wel uitkomen. Een ander tegenargument is dat een permanente vorm van geschilbeslechting onenigheid al snel juridiseert. Daar ben ik eerlijk gezegd niet zo bang voor. We hebben het instrument nu één keer ingezet, bij de jeugdzorg, en dat had behoorlijk wat voeten in de aarde.’
En het tweede punt?
‘We zijn nog steeds met het rijk in gesprek over de financiële tekorten waar gemeenten vanaf 2026 mee geconfronteerd worden. Dat is nog niet opgelost. De gesprekken lopen en ik ga ervan uit dat iedereen de oprechte intentie heeft om uiterlijk in de eerste helft van het jaar hier uit te komen. Onze inzet is nog steeds dat de tekorten moeten worden opgelost. Als we ook die hete aardappel van ons bord hebben, dan gaan we een mooie tijd tegemoet.’