Mensen die niet zelfstandig kunnen wonen, hebben er baat bij om zoveel mogelijk in hun eigen wijk en bij voorkeur ambulant geholpen te worden. Zo kunnen ze blijven deelnemen aan de maatschappij. Dat bevordert hun herstel. Deze visie is geformuleerd in het advies van de commissie Toekomst Beschermd Wonen (beter bekend als de commissie-Dannenberg). De implementatie van deze visie vraagt om passend aanbod voor beschermd wonen in alle gemeenten.

Zeker in de eerste jaren zullen nog niet alle gemeenten passend aanbod hebben voor alle nieuwe cliënten beschermd wonen. Daarnaast is soms een andere gemeente dan de woongemeente de beste plek voor herstel. Er zullen dus altijd cliënten in een andere gemeente beschermd gaan wonen.

Om inzet op preventie en een goede zorginfrastructuur te stimuleren, wordt het woonplaatsbeginsel ingesteld. Daarmee blijft iedere gemeente voor beschermd wonen  verantwoordelijk voor haar eigen inwoners, óók wanneer zij naar een andere gemeente verhuizen omdat daar de beste plek voor herstel is.

Het wetsvoorstel woonplaatsbeginsel voor beschermd wonen (BW) is op 16 januari ingediend bij de Tweede Kamer. Lees ons bericht.

Ondersteuning bij implementatie woonplaatsbeginsel

Cliënten die beschermd wonen nodig hebben, zijn over het algemeen kwetsbaar. Zorgvuldigheid is dus heel belangrijk. Er zijn en komen verschillende documenten beschikbaar om gemeenten te ondersteunen bij de implementatie van het woonplaatsbeginsel.

Overlegbepaling in de NvO

Wanneer de verantwoordelijke gemeente in het onderzoek naar de beste plek voor herstel concludeert dat die in een andere gemeente is, gaan de beide gemeenten hierover met elkaar in gesprek. Gemeenten kunnen dus niet een cliënt in een andere gemeente plaatsen zonder hierover te overleggen met deze gemeente: dat is de overlegbepaling. De uitgangspunten voor en uitwerking van de overlegbepaling zijn in november 2021 vastgesteld door de VNG-commissie ZJO als onderdeel van de Norm voor Opdrachtgeverschap BW-MO. De overlegbepaling is integraal opgenomen in de Handreiking woonplaatsbeginsel BW.

De handreiking woonplaatsbeginsel BW

De handreiking geeft een praktische invulling aan het wetsvoorstel en slaat daarmee de brug tussen het wetsvoorstel en de werkpraktijk van gemeenten en aanbieders. In de handreiking is ook opgenomen hoe toegangsprofessionals kunnen bepalen welke gemeente verantwoordelijk is voor beschermd wonen. De conceptversie is al gepubliceerd. Wanneer de wetsbehandeling is afgerond, komt de definitieve handreiking beschikbaar.

• Concept-handreiking woonplaatsbeginsel BW versie 19 juli 2023 (pdf, 5,1 MB)

Onderzoek en voorbeeldcasussen toepassing woonplaatsbeginsel

In opdracht van het ministerie van VWS heeft het Ketenbureau I-Sociaal Domein voor 8 voorkomende casussen het woonplaatsbeginsel (zoals in het wetsvoorstel beschreven) toegepast. Het gaat om fictieve casussen die zijn gebaseerd op de (pluriforme) praktijk. Het wetsvoorstel leidt in alle gevallen tot een verantwoordelijke gemeente. Er zijn geen casussen gevonden die niet tot een verantwoordelijke gemeente leiden, hetzij via toepassing van het woonplaatsbeginsel, hetzij via de vangnetregeling. 

Onderzoek en voorbeeldcasussen (pdf, 164 kB)

De routekaart implementatie woonplaatsbeginsel

De routekaart geeft aan welke stappen (en door wie en op welk moment) gezet moeten worden. De routekaart is gebaseerd op het actuele beeld in 2022 en wordt in 2023 doorontwikkeld. Er is ook een beknopt overzicht beschikbaar met een handig tijdspad. 

• Concept-routekaart woonplaatsbeginsel BW (pdf, 665 kB)
• Beknopt overzicht Tijdspad Woonplaatsbeginsel Beschermd Wonen (pdf. 160 kB)

Een werkgroep bestaande uit vertegenwoordigers van gemeenten, aanbieders, Valente, de VNG, en VWS hebben bijgedragen aan de totstandkoming van bovenstaande documenten. Daarnaast is er een klankbordgroep die ook in 2023 op bepaalde momenten zal meedenken over de implementatie van het woonplaatsbeginsel. Wilt u deelnemen aan de klankbordgroep? Stuur dan een mail naar ketenbureau@i-sociaaldomein.nl, met als onderwerp: aanmelding vervolg klankbordgroep woonplaatsbeginsel BW.

Checklist voor invoeren woonplaatsbeginsel 

Voor de invoering van het woonplaatsbeginsel voor Beschermd Wonen moeten gemeenten een aantal zaken regelen. Deze checklist is bedoeld om gemeenten te helpen het overzicht te bewaren en ook de eigen voortgang in de aanloop naar de datum van invoering van het woonplaatsbeginsel te kunnen volgen.

Checklist gemeenten voor invoeren woonplaatsbeginsel beschermd wonen (BW)(pdf, 124 kB)

Het Ketenbureau i-Sociaal Domein verzorgt de project(bege)leiding van het implementatietraject. De medewerking van partijen die het werkveld goed kennen, is essentieel. Hun bijdrage bepaalt mede het succes van het implementatietraject. Daarom bestaat de projectorganisatie uit een projectteam, waarin het rijk, de VNG en branches van aanbieders en cliënten vertegenwoordigd zijn.

Dit team wordt aangevuld met een projectleider, communicatieadviseur en projectsecretaris vanuit het Ketenbureau i-Sociaal Domein. Gezamenlijk zijn zij verantwoordelijk voor de ondersteuning bij de invoering van het wetsvoorstel. Daarnaast is er een brede klankbordgroep met mensen uit de praktijk (gemeenten, zorgaanbieders en cliëntvertegenwoordigers). Deze klankbordgroep denkt mee over belangrijke onderwerpen en toetst het ontwikkelde ondersteuningsmateriaal in de praktijk. Vanuit het Ketenbureau i-Sociaal Domein zal Truus Vernhout als projectleider de implementatie begeleiden en coördineren. Heeft u vragen? Mail haar dan via Truus.Vernhout@i-sociaal-domein.NL

• Download het Implementatieplan woonplaatsbeginsel BW (pdf, 585 kB)

De belangrijkste Kamerstukken, visuals en handreikingen op een rij:

Wetsvoorstel en Kamerstukken

• Geconsolideerde tekst wetsvoorstel invoering woonplaatsbeginsel voor beschermd wonen (Kamerstuk 36288)
• Behandeling wetsvoorstel woonplaatsbeginsel, inclusief advies Raad van State, Memorie van Toelichting e.d.
• Beslisnota bij Kamerbrief over reactie op motie Raemakers over onderzoeken en advies Commissie Dannenberg

• Lijst onderzoeken en adviezen uitgebracht na het advies van de commissie-Dannenberg

• Kamerbrief stand van zaken (per 1 april 2022) doordecentralisatie beschermd wonen

Infographic en video

• Tijdspad woonplaatsbeginsel (pdf, 160 kB)
• Animatie woonplaatsbeginsel

Handreikingen

• Handreiking woonplaatsbeginsel

• Toepassing woonplaatsbeginsel: praktijktoets

• Implementatieplan woonplaatsbeginsel

• Routekaart woonplaatsbeginsel 

Met deze maandelijkse nieuwsbrief blijft u op de hoogte van alle ontwikkelingen rond Beschermd Thuis!

• Meld u aan voor de nieuwsbrief en lees de eerder verschenen edities