vrijdag 27 januari 2023

Staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS) heeft op 28 september 2022 in een brief aan de Tweede Kamer geschreven dat hij de Verwijsindex Risicojongeren (VIR) als wettelijke verplichting uit de Jeugdwet wil schrappen. In deze vragen en antwoorden leest u wat dit voor gemeenten betekent.

Vragen over het proces van het wetsvoorstel en planning

Wanneer behandelt de Tweede Kamer de kamerbrief van 28 september 2022 waarin het afschaffen van de wettelijke verplichting van het gebruik van de VIR is aangekondigd?

De Tweede Kamer heeft aangegeven dat zij de brief wil agenderen in een debat over de voortgang van de aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling. Dit debat is door de Tweede Kamer nog niet gepland. Wanneer dit bekend is, zal dit gedeeld worden. 

Wanneer wordt de wettelijke verplichting van de VIR uit de Jeugdwet geschrapt?

  • Een wetswijzigingstraject neemt een geruime tijd in beslag.
  • Er kan op dit moment nog geen exact tijdspad worden geschetst over wanneer de VIR uit de Jeugdwet verdwijnt.
  • Echter, zo lang de VIR in de Jeugdwet is opgenomen, blijft deze van kracht. 

Wat blijven de wettelijke taken van gemeenten inzake de VIR?

  • Totdat de wet is gewijzigd blijft de bestaande wettelijke verplichting bestaan. Dat betekent dat gemeenten:
    • Het gebruik van de verwijsindex moeten bevorderen
    • Daarvoor schriftelijke afspraken moeten maken over de samenwerking met de in de gemeente werkzame organisaties en zelfstandig werkende professionals
    • De aansluiting van de organisaties en professionals dient te organiseren.
    • Concreet betekent dat voortzetting van de contracten en afspraken en dat er nog steeds signalen kunnen worden afgegeven aan de VIR en opvolging kan worden gegeven aan matches. Ook is het belangrijk dat de VIR wordt gebruikt, zoals bedoeld en beschreven in de Jeugdwet. Zie over de juiste wijzen van melden: Verwijsindex Risicojongeren (VIR): stand van zaken maart '21
    • Het ministerie van VWS gaat voor professionals een handreiking ontwikkelen om te zorgen dat de VIR, tot moment van afschaffen, op de juiste wijze gebruikt wordt.

Wanneer vervallen de wettelijke verplichtingen inzake de VIR?

  • De verplichtingen vervallen wanneer het wetstraject tot afschaffing van de wettelijke verplichting is afgerond. Welke stappen nodig zijn leest u op de website van de Rijksoverheid: Hoe komt een wet tot stand?
  • Gemiddeld duurt zo’n traject 2 jaar. De ambtelijke voorbereiding van het wetsvoorstel (stap 1) start in 2023. In de ambtelijke voorbereiding wordt afgestemd met in ieder geval de VNG, gemeenten, leveranciers, jongeren, ouders, zorgaanbieders en professionals.
  • Via de internetconsultatie kunnen vervolgens ook andere partijen input geven op het voorstel. In de voorbereiding moet onder andere worden bepaald:
    • of het een specifiek wetsvoorstel wordt, of wordt meegenomen in een grotere wetswijziging.
    • wanneer de afschaffing zou moeten ingaan,
    • hoelang bestaande meldingen nog in de verwijsindex moeten blijven staan
    • wat er gebeurt met het historisch meldingenarchief.

Vragen over tijdspad tot afschaffing VIR

Kan de VIR uit kwaliteitskaders/regelementen voor professionals worden gehaald nu deze gaat verdwijnen?

  • Zolang de VIR in de Jeugdwet is opgenomen, blijft deze onverminderd van kracht. Dit betekent dat gemeenten het gebruik van de Verwijsindex bevorderen. Dit betekent ook dat professionals hun betrokkenheid bij een jeugdige melden in de verwijsindex als er een vermoeden is van de in de wet genoemde risico’s. Het gaat om risico’s die een gezonde en veilige ontwikkeling naar volwassenheid bedreigen.
  • Er is een wetswijzigingstraject nodig voor het schrappen van de VIR uit de Jeugdwet. Een wetstraject neemt altijd geruime tijd in beslag en kan ongeveer twee jaar duren voordat dit is afgerond. De VIR blijft zolang deze in de Jeugdwet is opgenomen in kwaliteitskaders en reglementen waar de VIR nu staat genoemd onverminderd opgenomen en van kracht.
  • Het ministerie van VWS zal daarnaast, samen met betrokken partijen, voor professionals een handreiking ontwikkelen om te zorgen dat de VIR, tot moment van afschaffen, op de juiste wijze gebruikt wordt.

Vragen over het schetsen van alternatieven voor de VIR

In de kamerbrief wordt gesproken over alternatieven voor het doel van de VIR. Wat wordt er met alternatief bedoeld?

  • Het doel van de VIR is zorgen dat professionals vroegtijdig met elkaar in contact komen om tijdig passende hulp, zorg of bijsturing voor een jeugdige te bieden. Het doel is ook voorkomen dat langs elkaar heen wordt gewerkt.
  • Komende tijd zal in beeld worden gebracht welke alternatieven er zijn voor het vroegtijdig met elkaar in contact komen om tijdig passende hulp, zorg of bijsturing te bieden en om te voorkomen dat langs elkaar heen wordt gewerkt. Dit hoeven geen alternatieven te zijn die gebruik maken van een systeem of voorziening. Hierbij kijken we breed voor voorbeelden in het land.
  • Ook zijn er gemeenten die voor deze doelstelling gebruik willen maken van een systeem, voorziening of andere technologie. Er zal in kaart worden gebracht of en zo ja, welke juridische basis voor het uitwisselen van gegevens hiertoe mogelijkheden zou kunnen bieden.