Hieronder staat beschreven wat de positie van zorgaanbieders en gemeenten is binnen toezicht en handhaving Wmo en Jeugdwet.
Zorgaanbieders (opdrachtnemers)
Zorgaanbieders zijn private ondernemingen met een grote maatschappelijke verantwoordelijkheid. Zorgaanbieders pleiten voor minder administratieve lasten en meer vertrouwen van opdrachtgevers. Daar staat tegenover dat zorgaanbieders transparanter moeten zijn en hun toezicht (governance), bedrijfsvoering en verantwoording verder moeten professionaliseren. Dat is onder meer vastgelegd in de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo), de Jeugdwet, de Hervormingsagenda Jeugd, en het wetsvoorstel Verbetering Beschikbaarheid Jeugdzorg.
Niet alle zorgaanbieders zijn aangesloten bij een brancheorganisatie en/of handelen vanuit een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Het betreft maar een klein percentage van alle zorgaanbieders, maar vraagt wel om adequaat toezicht. Vanuit de branche, vanuit toezichthouders en vanuit opdrachtgevers.
Gemeenten (opdrachtgevers)
Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de beschikbaarheid van voldoende en goede voorzieningen voor hun inwoners. Dat kunnen zij niet zelf en daarom maken zij afspraken met zorgaanbieders over het leveren van deze diensten op het vlak van Wmo en Jeugdwet. Gemeenten hebben hierbij 3 taken:
- Ontwikkelen van beleid en uitvoeringskaders
Gemeenten bepalen het zorgaanbod voor hun inwoners, wie hiervoor in aanmerking komen en op welke wijze dit wordt georganiseerd. De gemeente kan vastleggen welke eisen zij stelt aan zorgaanbieders op het vlak van maatschappelijk en ethisch handelen. De VNG stelt hiervoor modelverordeningen beschikbaar.
- Contractering van zorgaanbod
Op basis van de beleidsplannen, randvoorwaarden en verordeningen bepalen (samenwerkende) gemeenten welke zorg wordt ingekocht, bij welke zorgaanbieder en op welke contractuele voorwaarden. Hierin worden voorwaarden opgenomen met betrekking tot duur en intensiteit van te leveren zorg, maar ook ten aanzien van transparantie, verantwoording en ethisch handelen.
- Controle en verantwoording
Gemeenten moeten niet alleen maatschappelijke verantwoording afleggen over de ingezette zorg. Zij moeten ook aantonen dat de ingezette zorg rechtmatig is en dat de zorg doelmatig is geleverd. De gemeenten hebben een adequaat instrumentarium tot hun beschikking, maar kunnen dit slechts proportioneel inzetten. Gemeenten moeten de belangen van inwoners en ondernemers in het zicht houden.