Op verzoek van de VNG bracht de commissie Toekomst beschermd wonen eind 2015 een advies uit betreffende de ontwikkeling van een visie, uitgangspunten voor een financieel verdeelmodel en gemeentelijke samenwerking.

De commissie benaderde ‘beschermde woonvormen’ vooral vanuit burgerschap, waarbij wonen een grondrecht is en een voorwaarde voor maatschappelijk herstel en participatie. Voor wie dat nodig heeft, wordt ondersteuning, bescherming en behandeling zoveel mogelijk in de thuissituatie ingezet. Daarmee past dit advies in een veel bredere maatschappelijke ontwikkeling om (waar mogelijk) expertise naar hulpvragers te brengen in plaats van hulpvragers naar de expertise te verwijzen. Daarbij wordt aanbodsturing vervangen door vraagsturing die uitgaat van wat mensen nodig hebben. In plaats van alleen de centrumgemeenten past hierbij dat álle gemeenten verantwoordelijk worden voor hun eigen inwoners en dat de financiële middelen opgaan in de bredere context van maatschappelijke ondersteuning. De commissie adviseerde dat een lange overgangsperiode nodig is om wonen en ondersteuning voor deze uiterst kwetsbare groep anders te organiseren.

In het breed omarmde toekomstbeeld van beschermd wonen staat de sociale inclusie van mensen met een verstoorde zelfregulatie centraal. In essentie gaat het om een Beschermd thuis. Bij nieuwe hulpvragen vormen in deze visie beschermde woonplekken in de wijk het uitgangspunt, met een 7 x 24 uur woonvoorziening voor een kleine groep mensen. Dit vraagt een transformatie van beschermd wonen in intramurale voorzieningen naar het beschermen van kwetsbare burgers midden in de samenleving door uiteenlopende woonvarianten met flexibele herstelondersteuning, gericht op een zingevend bestaan. Bij beschermd wonen wordt daarmee afstand genomen van het woonladder-model waarbij de mensen op basis van hun functioneren steeds een stapje hoger of lager op de woonladder (moeten) maken.

De transformatie, die in veel gemeenten en ook bij zorgsectoren is ingezet, zal op den duur leiden tot een krimp van de huidige capaciteit van intramuraal beschermd wonen. Die krimp is geen doel op zich, maar een resultaat van een beter functionerend stelsel van beschermde woonplekken met flexibele begeleiding en behandeling waar nodig. Kortom, een transformatieproces: in stenen en financiële middelen, maar vooral ook in de manier van samenwerken, organiseren en denken.

Meer informatie

Lees of bekijk het advies van de commissie-Dannenberg uit 2015:

• Van beschermd wonen naar een beschermd thuis (pdf, 981 kB)
• Van beschermd wonen naar beschermd thuis: animatie (YouTube)

Bij het inzetten van de transformatie kwamen veel terechte vragen naar voren. Begin 2019 is daarom door de VNG, naar aanleiding van zorgen van gemeenten, een Expertiseteam MO-BW-BG ingesteld. Dit team kreeg de opdracht te adviseren hoe een zorgvuldig proces vormgegeven zou moeten worden en onder  welke randvoorwaarden uitvoering gegeven kan worden aan:

1. De doordecentralisatie van middelen van 43 centrumgemeenten naar alle 355 gemeenten.
2. Het nieuwe verdeelmodel, zodat continuïteit in de hulp en ondersteuning in alle gemeenten kan worden gewaarborgd.

Het Expertiseteam leverde een advies op met 10 bouwstenen die bedoeld zijn om de toekomstontwikkeling te stimuleren en de risico’s van de overgang naar een nieuw verdeelmodel en nieuwe taakverdeling te beperken. Dit advies is tijdens een bestuurlijk overleg tussen gemeenten en rijk op 2 juli 2019 overgenomen, met inachtneming van diverse aandachtspunten. Daarmee is een nieuw fundament gelegd voor de doordecentralisatie van Beschermd Wonen. Het is de basis geworden voor de werkagenda van de VNG en het rijk. Er is ambtelijk en bestuurlijk breed overleg georganiseerd binnen gemeenten en over de uitwerking van de bouwstenen is diverse malen bestuurlijk overlegd tussen rijk en VNG. Eind 2020 zijn de bouwstenen geëvalueerd en is tussen gemeenten en rijk besloten op het ingeslagen pad door te gaan met een stevige ondersteuningsstructuur.

Meer informatie

• Lees het advies van het Expertiseteam (pdf, 644 kB)
• Lees de evaluatie van de bouwstenen van het Expertiseteam (pdf, 2 MB)

In februari 2022 besloot de staatssecretaris tot uitstel van de invoering van het woonplaatsbeginsel en het daarmee samenhangende nieuwe verdeelmodel voor beschermd wonen. Na onderzoek van de aandachtspunten rond de doordecentralisatie, werd op 30 juni 2022 opnieuw commitment uitgesproken voor de doordecentralisatie van beschermd wonen. Extra waarborgen geven alle partijen het vertrouwen de beweging naar Beschermd Thuis voort te kunnen zetten.

Meer informatie

• Lees het bericht Doordecentralisatie beschermd wonen gaat door per 2024 (5 juli 2022)
• Download het rapport 'Een stelsel dat helpt: aandachtspunten doordecentralisatie en woonplaatsbeginsel beschermd wonen'

De belangrijkste acthergronddocumenten/handreikingen/video's/brieven op een rij:

• Van Beschermd Wonen naar Beschermd Thuis: rapport commissie Danenberg
• Van beschermd wonen naar Beschermd Thuis: animatie 
• Het woonplaatsbeginsel: animatie 
• Praatplaat bij routekaart Norm voor Opdrachtgeverschap MO/BW (pdf, 348 kB)
• Advies expertiseteam MO/BW/BG

• Doordecentralisatie MO en BW: opmaak balans bouwstenen Expertiseteam MO-BW-BG

• Een stelsel dat helpt: aandachtspunten doordecentralisatie en woonplaatsbeginsel beschermd wonen

• Kamerbrief stand van zaken (per 1 april 2022) doordecentralisatie beschermd wonen

• Rapport: Gevolgen van de grotere uitstroom naar de Wlz voor beschermd wonen

Met deze maandelijkse nieuwsbrief blijft u op de hoogte van alle ontwikkelingen rond Beschermd Thuis!

• Meld u aan voor de nieuwsbrief en lees de eerder verschenen edities