Symone de Bruin, gemeentesecretaris van de gemeente Apeldoorn en voormalig onafhankelijk voorzitter van het netwerk, zat periodiek met overheden, burgers en bedrijven aan tafel. “Om een optimaal DSO te ontwerpen, heb je die verschillende perspectieven nodig en moeten publieke en private partijen echt samenwerken.” 

Sprong in het diepe 

Bij de gemeente Apeldoorn loopt de inwerkingtreding van de Omgevingswet vooralsnog soepel. De Bruin: “Tot eind 2023 stonden we aan de rand van het zwembad met allerlei voorspellingen. Van ‘we gaan verdrinken’ tot ‘welnee, we komen altijd boven’. Nu zijn we gesprongen... en Apeldoorn is keurig komen bovendrijven. Zonder paniek. De Omgevingswet is steeds minder een hitteschild geworden waarbij iedereen positie innam; het werd meer en meer een tactisch-operationeel vraagstuk. En dat is het in de praktijk nu ook. We zijn relatief rustig aan het zwemmen. Inwoners stellen concrete vragen en onze planjuristen bijvoorbeeld kijken nu aan de hand van echte aanvragen hoe de wet wordt toegepast. Het scenario denken wordt steeds meer realiteit.” 

Dat het digitaal stelsel, dat de motor van de Omgevingswet vormt, nu zonder al teveel haperingen functioneert, is mede te danken aan de aandacht die er werd – en nog altijd wordt – besteed aan wensen en behoeften van de verschillende gebruikers. De Bruin maakte zich in haar rol als voorzitter van het NWOG sterk voor de positie van de private gebruikers. Zowel particulieren als het georganiseerde bedrijfsleven, klein en groot.

Tot eind 2023 stonden we aan de rand van het zwembad met allerlei voorspellingen. Nu zijn we gesprongen... en Apeldoorn is keurig komen bovendrijven.

Buiten de bubbel 

“De samenstelling van het netwerk was uniek”, vertelt De Bruin. “Ik overleg doorgaans vooral in een bubbel met overheidspartners; maar hier zat ik met overheid, bedrijfsleven én burgers tegelijk aan tafel.” Bij het netwerk zijn 16 belangen-, koepel- en brancheorganisaties aangesloten. Van koepels als de VNG tot de bond van architecten. De Koninklijke Metaalunie vertegenwoordigde het mkb en Waag Futurelab vertegenwoordigde de gemiddelde burger.  

“Het doel was om elk kwartaal vanuit gebruikersperspectief het gesprek aan te gaan over het DSO om zo de gebruiksvriendelijkheid te monitoren”, vervolgt De Bruin. “Dit werd droogzwemmen, aangezien de wet steeds werd uitgesteld. Maar de bijeenkomsten bleven opvallend nuttig. Niemand zat aan tafel als eigenaar of financier van het stelsel, maar echt als gebruiker met een eigen perspectief. En daarin schuilde het succes. Want om een optimaal DSO te ontwerpen, heb je die verschillende perspectieven nodig en moeten publieke en private partijen echt samenwerken.” 

Niemand zat aan tafel als eigenaar of financier van het stelsel, maar echt als gebruiker met een eigen perspectief

Bruggen slaan 

Alle partijen gingen steeds meer dezelfde taal spreken. “Hierdoor werd duidelijker welke problemen voorrang hadden. Zo legde de rechtspraak op tafel dat ze niet konden tijdreizen, geen geschiedenis van eerdere regelgeving konden zien. Dit was echt noodzakelijk om de wet te kunnen uitvoeren. Inmiddels is die functie ingebouwd.” 

Het overleg belichtte al snel een groot verschil tussen enerzijds de grootgebruikers – zoals bedrijven die veel aanvragen doen of gemeentes die doorlopend aanvragen behandelen – en anderzijds de incidentele aanvrager. Beide geluiden zijn onmisbaar, ervoer De Bruin: “De eerste groep begrijpt vanuit ervaring processen snel, terwijl de tweede groep nooit routine krijgt. Door beide groepen een stem te geven, kwamen hun verschillende vragen en behoeften steeds boven tafel. Hierdoor werd het overleg nooit abstracte luchtfietserij; we bespraken heel tastbare problemen en ideeën. Dit kwam de kwaliteit enorm ten goede.” 

Het overleg werd nooit abstracte luchtfietserij; we bespraken heel tastbare problemen en ideeën

Een andere partij die opvallend nuttig was om aan tafel te hebben, waren de stedenbouwkundige bureaus. De Bruin legt uit: “Zij bleken heel bepalend bij de invoering van de Omgevingswet. Alle gemeenten werken op de een of andere manier samen met stedenbouwkundig adviesbureaus bij het opstellen van bestemmingsplannen voor ontwikkelingen. Er is inmiddels ook geregeld overleg tussen de bureaus en het programma Aan de slag met de Omgevingswet (ADS), iets waar we allemaal baat bij hebben.”  

Blijvertje 

Inmiddels heeft De Bruin haar voorzitterschap overgedragen aan Pieter-Jan van Zanten, directeur van de Tactisch Beheer Organisatie (TBO). De Bruin: “De vraag rees of het NWOG moest stoppen of doorgaan. Voegde het nog wel genoeg toe? Maar hierover bleek geen twijfel te bestaan. Alle partijen, inclusief ambtenaren, vinden het nog altijd verrijkend om met al deze partijen aan tafel te zitten en de verschillende geluiden te horen. Dit houdt iedereen met beide benen op de grond.”