Elke gemeente beschikt over Bouw- en Woningtoezicht (BWT) dat gaat over wat er allemaal binnen de grenzen van de gemeente wordt gebouwd of verbouwd en of dat voldoet aan de voorschriften. Daartoe controleert het in verschillende fasen van het ontwerp tot de uiteindelijke realisatiestukken en de concrete uitvoering op basis van het Bouwbesluit 2012 en (voorlopig) de gemeentelijke bouwverordening.
De afdeling houdt toezicht op:
•    Constructieveiligheid;
•    Brandveiligheid;
•    Geluidstechnische aspecten;
•    Energie- en duurzaamheid;
•    Gezondheidstechnische aspecten;
•    Sloop;
•    Overlast van (ver)bouw of sloop-activiteiten;
•    Kwaliteit van bestaande bebouwing;
•    Monumenten.

Bij geconstateerde onjuistheden heeft de gemeente de bevoegdheid om de bouw stil te leggen tot correcties zijn uitgevoerd.

Onder de taken valt ook:
•    Toetsing bouwplannen aan de omgevingsplannen;
•    Advisering over bouwprojecten en -vergunningen.

De tegelijk met de Omgevingswet in werking tredende Wet kwaliteitsborging voor het bouwen zal grote veranderingen voor het “traditionele” bouw- en woningtoezicht hebben.