Voor civielrechtelijke aansprakelijkheid van de overheid  op grond van onrechtmatige daad is geen specifieke regeling in het Burgerlijk Wetboek (BW) opgenomen. De basis voor aansprakelijkheid van de gemeente is net als voor ieder ander artikel: 6:162 BW. In dit artikel zijn de vereisten opgenomen voor een aanspraak op schadevergoeding op grond van onrechtmatige daad. Omdat een specifieke wettelijke regeling voor de overheid ontbreekt, is de jurisprudentie de belangrijkste bron om te bepalen tot hoe ver de civielrechtelijke aansprakelijkheid van de gemeente reikt

Naast de civielrechtelijke aansprakelijkheid komt de strafrechtelijke aansprakelijkheid van gemeenten de laatste jaren meer in beeld. Zie voor meer informatie hierover het onderdeel strafrechtelijke aansprakelijkheid.

Schadeclaims

De nationale ombudsman heeft aandacht gevraagd voor de wijze waarop gemeenten omgaan met schadeclaims die inwoners indienen. De schadeclaims moeten niet alleen op de juridische aspecten worden beoordeeld, maar er moet ook aandacht worden geschonken aan een behoorlijke behandeling van de claim van een inwoner. Aandacht voor het probleem van de inwoner en een houding gericht op oplossingen draagt bij aan het vertrouwen van inwoners in hun gemeente. Zie de website van de nationale ombudsman en het rapport.

Meer informatie

• Handreiking Het vertrouwensbeginsel in het privaatrecht (VNG, 2022) (pdf, 293 kB): Deze handreiking gaat over toetsing aan het vertrouwensbeginsel door de burgerlijke rechter. In navolging van de bestuursrechter hanteert de burgerlijke rechter hierbij tegenwoordig drie stappen: 
  1. Welbewuste standpuntbepaling
  2. Toerekening
  3. Belangenafweging
• Handreiking Voortbouwend op besluitaansprakelijkheid (VNG, 2020) (pdf, 1,6 MB): Deze handreiking gaat in op verschillende aspecten van besluitaansprakelijkheid. Deze worden behandeld aan de hand van ontwikkelingen in de jurisprudentie vanaf medio 2015. Achtereenvolgens komen aan de orde:
  • Formele rechtskracht
  • Causaal verband
  • Relativiteit
  • Niet tijdig beslissen
  • Onjuiste of onvolledige informatie
• Handreiking Voorbereid op aansprakelijkheid (VNG, 2015) (pdf, 829 kB): Deze handreiking geeft een overzicht van de laatste ontwikkelingen op het gebied van civielrechtelijke overheidsaansprakelijkheid. Naast het juridisch kader komt aan de orde:
  • Onrechtmatige besluiten
  • Aansprakelijkheid voor nalaten, falend toezicht
  • Het verstrekken van onjuiste of onvolledige informatie
  • Risicoaansprakelijkheden
  • Burgerinitiatieven in de openbare ruimte
• Factsheet Evenementenvergunning en aansprakelijkheid (VNG, 2018) (pdf, 372 kB): Deze factsheet gaat over de aansprakelijkheid voor de vergunningverlenende taak van de gemeente en de aansprakelijkheid voor het geen doorgang kunnen vinden van een evenement
• Factsheet Aansprakelijkheid gemeente bij toezichtsfalen tijdens een evenement (VNG, 2018) (pdf, 251 kB): In deze factsheet meer informatie over de aansprakelijkheid van de gemeente voor schade tijdens een evenement als gevolg van toezichtsfalen

Jurisprudentie

• VNG-Jurisprudentiedatabank: In deze databank zijn uitspraken opgenomen over overheidsaansprakelijkheid die relevant zijn voor de gemeentepraktijk. Uitspraken waarbij de gemeenten zowel wel als niet aansprakelijk wordt gehouden door de rechter

Wetsartikelen

• Artikel 6:162 Burgerlijk Wetboek (wetten.overheid.nl)

Veelgestelde vragen

• U vindt hier een overzicht van de veelgestelde vragen over overheidsaansprakelijkheid

Zie ook

• Het onderwerp Overheidsaansprakelijkheid voor nieuws, agenda-items, wetsvoorstellen en overige informatie rond overheidsaansprakelijkheid