Overheidsaansprakelijkheid

woensdag 10 februari 2016

Gemeenten nemen veel besluiten in de zin van artikel 1:3 Algemene wet bestuursrecht. Daarbij kan het voorkomen dat besluiten niet in overeenstemming zijn met het recht en door de bestuursrechter worden vernietigd.

In de jurisprudentie is bepaald dat als een besluit door de bestuursrechter wordt vernietigd, de onrechtmatigheid van dat besluit vaststaat. En dat deze onrechtmatigheid in beginsel aan de gemeente kan worden toegerekend. De rechter zal in dit geval uitgaan van de onrechtmatige daad van de gemeente en beoordelen of de door een inwoner geleden schade daadwerkelijk is veroorzaakt door het onrechtmatige besluit.

Wie is bevoegd

Vorderingen voor schade van meer dan € 25000 moeten bij de civiele rechter worden ingediend. Vorderingen onder dit bedrag (inclusief rente) kunnen zowel bij de civiele rechter als bij de bestuursrechter worden ingediend.

De bestuursrechter is exclusief bevoegd voor schade veroorzaakt door besluiten op het gebied van het financiële bestuursrecht en het ambtenarenrecht.

Formele rechtskracht

Als besluiten niet zijn vernietigd terwijl er wel bestuursrechtelijke rechtsmiddelen hebben opengestaan (dat wil zeggen dat bezwaar en beroep mogelijk waren), dan is het besluit zowel qua inhoud als wijze van totstandkoming rechtmatig. Dit wordt ook wel de formele rechtskracht genoemd. Een vordering bij de civiele rechter dat het betreffende besluit onrechtmatig is, zal in dat geval worden afgewezen. De rechtspraak heeft de leer van de formele rechtskracht ontwikkeld om tegenstrijdige uitspraken te voorkomen en om een goede taakverdeling tussen de civiele en de bestuursrechter te creëren.

Meer informatie

  • Handreiking Voortbouwend op besluitaansprakelijkheid (VNG, 2020) (pdf, 1,6 MB): Deze handreiking gaat in op verschillende aspecten van besluitaansprakelijkheid. Deze worden behandeld aan de hand van ontwikkelingen in de jurisprudentie vanaf medio 2015. Achtereenvolgens komen aan de orde:
    • Formele rechtskracht
    • Causaal verband
    • Relativiteit
    • Niet tijdig beslissen
    • Onjuiste of onvolledige informatie
  • Handreiking Voorbereid op aansprakelijkheid (VNG, 2015) (pdf, 829 kB): Deze handreiking geeft een overzicht van de laatste ontwikkelingen op het gebied van civielrechtelijke overheidsaansprakelijkheid waaronder die over onrechtmatige besluiten en formele rechtskracht.
  • Schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten (VNG-ledenbrief, 2013) (pdf, 62 kB): Deze ledenbrief geeft informatie over de inhoud van de nieuwe regeling voor schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten en de gevolgen voor de gemeentelijke praktijk. De regeling is opgenomen in de Algemene wet bestuursrecht (artikelen 8:88-8:95 Awb). Daarbij is een competentieverdeling tussen de bestuursrechter en de civiele rechter gerealiseerd voor schadeverzoeken wegens onrechtmatige besluiten.

Jurisprudentie

  • VNG-Jurisprudentiedatabank: In deze databank vindt u over dit onderwerp een grote hoeveelheid uitspraken die voor gemeenten relevant zijn.

Veelgestelde vragen

Wetsartikelen

Zie ook

  • Het onderwerp Overheidsaansprakelijkheid voor nieuws, agenda-items, wetsvoorstellen en overige informatie rond overheidsaansprakelijkheid