De gemeente kan als wegbeheerder aansprakelijk worden gesteld voor schade die is ontstaan door gebrekkig wegonderhoud. De wettelijke grondslag voor deze aansprakelijkheid kan artikel 6:174 BW of artikel 6:162 BW zijn.
Risicoaansprakelijkheid artikel 6:174 BW
De wegbeheerder is aansprakelijk voor een gebrekkige toestand van de openbare weg. Er is sprake van een gebrek als de weg niet voldoet aan de eisen die men daaraan in de gegeven omstandigheden mag stellen. Het gaat bij het vaststellen van de aansprakelijkheid om de hoedanigheid van wegbeheerder; er hoeft dus geen sprake te zijn van schuld of verwijt voor de gebrekkige toestand.
Alleen als het gebrek zo kort geleden is ontstaan dat de wegbeheerder nog geen redelijke kans heeft gehad om het te herstellen (de zogenaamde tenzij-clausule), is de wegbeheerder niet aansprakelijk.
Wat is een weg?
Wat moet tot de weg worden gerekend? Dat zijn het weglichaam en de weguitrusting. Onder weglichaam valt in ieder geval de ondergrond, de weg moet verhard zijn. Ook de daarbij behorende bermen vallen hieronder als wegdek en berm zodanig op elkaar zijn afgestemd dat zij als één geheel moeten worden beschouwd.
De weguitrusting wordt gevormd door de voorwerpen die op, naast of boven de verkeersbaan zijn aangebracht en die dienen voor de inrichting van die verkeersbaan voor het verkeersgebruik, zoals vangrail, reflectorpaaltjes en verkeersborden.
Gebrekkige toestand
Dat een openbare weg op grond van artikel 16 van de Wegenwet in goede staat moet verkeren, betekent niet dat die weg (altijd) in perfecte staat moet zijn. Bij de beantwoording van de vraag of sprake is van een gebrek zijn alle omstandigheden van het geval van belang, zoals hoe groot de kans op verwezenlijking van het gevaar is en welke onderhouds- en veiligheidsmaatregelen mogelijk en redelijkerwijs verlangd kunnen worden. Maar ook de aan een gemeente toekomende beleidsvrijheid en de financiële middelen die zij daarvoor heeft. Daarnaast wordt van de weggebruiker ook nog wel een zekere oplettendheid verwacht en is zijn weggedrag van belang.
Schuldaansprakelijkheid artikel 6:162 BW
Als artikel 6:174 BW niet van toepassing is, dan is er nog de mogelijkheid van aansprakelijkheidstelling op grond van artikel 6:162 BW. Dit geldt bijvoorbeeld voor onverharde wegen en in het bijzonder als er zich iets op de openbare weg bevindt, zoals sneeuw, ijs, modder of bladeren. De vraag of de gemeente aansprakelijk is voor de toestand waarin een onverharde weg zich bevindt resp. het niet of niet tijdig vrijmaken van de openbare weg, moet daarom worden beantwoord aan de hand van artikel 6:162 BW.
Gladheid
Gemeenten hebben een inspanningsverplichting tot het bestrijden van gladheid, en geen garantieverplichting. Ter invulling daarvan hebben veel gemeenten een ‘Beleidsplan gladheidsbestrijding’ vastgesteld. Hierin staat welke prioriteiten de gemeente stelt bij het bestrijden van gladheid op de openbare wegen in de gemeente. Zolang de in dit beleidsplan gemaakte keuzes redelijk zijn én de gemeente overeenkomstig het beleidsplan te werk gaat, kan het vaststellen van een dergelijk beleidsplan het risico op aansprakelijkheid van de gemeente wezenlijk beperken.
Jurisprudentie
- VNG Jurisprudentie Databank: In de databank vindt u een aantal voor gemeenten relevante uitspraken over wegbeheer.
Veelgestelde vragen
- U vindt hier een overzicht van de veelgestelde vragen over wegbeheer
Wetsartikelen
- Artikel 6:162 BW (wetten.overheid.nl)
- Artikel 6:174 BW (wetten.overheid.nl)
- Artikel 16 Wegenwet (wetten.overheid.nl)
Zie ook
- Het onderwerp Overheidsaansprakelijkheid voor nieuws, agenda-items, wetsvoorstellen en overige informatie rond overheidsaansprakelijkheid