De wijze waarop gemeenten hun omgevingsvisie opstellen, verschilt sterk. Sommige gemeenten hebben al een omgevingsvisie in IMRO, anderen werken (of gaan werken) met STOP/TPOD.
Typen opdrachten voor de omgevingsvisie
Er zijn 3 veelvoorkomende situaties die aanleiding geven voor een aanbesteding:
- Gemeenten die nog geen omgevingsvisie hebben.
- Gemeenten met een IMRO-omgevingsvisie die deze willen omzetten naar STOP/TPOD.
- Gemeenten die hun bestaande omgevingsvisie in STOP/TPOD willen wijzigen.
Hieronder werken wij deze situaties uit.
Als er nog geen omgevingsvisie is
Gemeenten die nog geen omgevingsvisie hebben, hebben voor hun omgevingsvisie geen andere optie dan werken met STOP/TPOD. Zie daarvoor hieronder, bij Als omgevingsvisie is (of wordt) vastgesteld in STOP/TPOD.
Als de omgevingsvisie is vastgesteld in IMRO
Hier gaat het om gemeenten die voor 2025 een omgevingsvisie hebben vastgesteld in IMRO en deze gepubliceerd hebben op Ruimtelijkeplannen.nl. Via de overbruggingsfunctie van het DSO is deze omgevingsvisie nu zichtbaar bij Regels op de Kaart in het Omgevingsloket.
Gemeenten pakten dit op verschillende manieren aan. Bijvoorbeeld:
- Ze hebben de omgevingsvisie gepubliceerd als structuurvisie.
- Ze linken naar een pdf (glossy) van de omgevingsvisie.
- Ze linken naar een website waar de omgevingsvisie te vinden is.
Als de omgevingsvisie wordt omgezet van IMRO naar STOP/TPOD
Een omgevingsvisie in IMRO kan niet aangepast worden voor het wijzigen of toevoegen van beleid. Daarvoor moet de omgevingsvisie eerst in STOP/TPOD gezet worden. Dit heet ook wel ver-TPOD-en.
Gemeenten maken hierin verschillende keuzes:
- Ver-TPOD-en als tussenstap om klaar te zijn voor een volgende wijziging van de omgevingsvisie.
- Of: ver-TPOD-en bij de eerstvolgende wijziging van de omgevingsvisie.
Dit kunnen 2 afzonderlijke opdrachten zijn, of een gecombineerde opdracht.
Als de omgevingsvisie is (of wordt) vastgesteld in STOP/TPOD
Sinds 2025 kunnen gemeenten hun omgevingsvisie niet meer in IMRO laten vaststellen. En omdat er geen TAM-IMRO is voor de omgevingsvisie, is een omgevingsvisie in STOP-TPOD de enige mogelijkheid voor gemeenten om aan hun omgevingsvisie te werken.
Ook hier zien we dat gemeenten verschillende keuzes maken:
- Voor vaststelling ver-TPOD-en ze een ontwerp-omgevingsvisie die als pdf (glossy) ter inzage heeft gelegen. Vaak gaat dit door de tekst te ‘knippen-en-plakken' naar de vrije tekststructuur van de omgevingsvisie. Omdat de omgevingsvisie in pdf vaak niet locatiegericht geschreven is en er ook geen geo-objecten aan vast zitten, wordt er minimaal gebruikgemaakt van de mogelijkheden die er zijn in het Omgevingsloket. De ‘prik-op-de-kaart'-functie van Regels op de Kaart werkt daardoor niet optimaal.
- Er zijn ook gemeenten die de omgevingsvisie direct in STOP/TPOD gemaakt hebben. Zij maken vaak meer gebruik van de mogelijkheden uit de TPOD-standaard en de beschikbare annotaties. Ook sorteren gemeenten voor in hun omgevingsvisie voor toekomstige wijzigingen door hoofdstukken of paragrafen hiervoor te reserveren.
Acties opstellen uitvraag omgevingsvisie
U vindt hieronder een overzicht van de acties die nodig zijn om de uitvraag van de omgevingsvisie op te stellen. Per actie geeft u aan wie hiervoor verantwoordelijk is: de gemeente of het externe bureau.
Let op: een gemeente heeft in de praktijk altijd de zorg voor de validatie en publicatie van een nieuwe omgevingsvisie, en de zorg voor de archiefverplichtingen.
| Actie | Gemeente | Extern bureau |
|---|---|---|
| Inhoudelijke keuzes maken (afweging van belangen en bestaand beleid). Maakt de gemeente de analyse of doet het externe bureau dit en heeft de gemeente een reviewtaak? | nee / ja, status | nee / ja, status |
| Onderzoek uit laten voeren en resultaten hiervan beoordelen. | nee / ja, status | nee / ja, status |
| Herleidbaarheid van wijzigingen borgen: welke beleidsdocumenten worden vervangen en kunnen ingetrokken worden? | nee / ja, status | nee / ja, status |
| Bepalen aanpassingen en toevoegingen aan de structuur van de omgevingsvisie, doorwerking naar omgevingsplan beoordelen. | nee / ja, status | nee / ja, status |
| Omgevingsvisie verwerken in de software (regeling en besluit). | nee / ja, status | nee / ja, status |
| Annoteren in de plansoftware. | nee / ja, status | nee / ja, status |
| Locaties aanmaken en beheren. | nee / ja, status | nee / ja, status |
| Opstellen inspraaknota. | nee / ja, status | nee / ja, status |
| Opstellen besluitteksten (motivering, toelichting, participatieresultaat). | nee / ja, status | nee / ja, status |
| Wijzigingen tussen ontwerp en vaststelling doorvoeren. | nee / ja, status | nee / ja, status |
| Verwerken aangenomen amendementen gemeenteraad. | nee / ja, status | nee / ja, status |
| Beheren begrippenlijst omgevingsdocumenten. | nee / ja, status | nee / ja, status |
| Ruwe data opleveren. | nee / ja, status | nee / ja, status |
| Versiebeheer omgevingsvisie. | nee / ja, status | nee / ja, status |
| Vastleggen dat gemeente eigenaar en beheerder is en blijft van de ruwe data. | nee / ja, status | nee / ja, status |
Heeft u helder wie welke actie uitvoert? Dan komt de vraag wanneer of hoe die acties moeten worden uitgevoerd. In deze handreiking werken wij dat niet uit. Maar het is misschien handig dat u dit zelf wel uitwerkt voor uw situatie, vanaf de daadwerkelijke uitvraag tot aan het definitief vaststellen van uw omgevingsvisie.