Op maandag 10 oktober vond het congres ‘Naleving doet ertoe; grip op de uitvoering in het sociaal domein’, plaats bij Spant! in Bussum. Een dag vol inspiratie en inzichten.
Een van de thema’s van het congres was ‘de menselijke maat’. ‘Regels in een complexe samenleving kunnen niet simpel zijn’ en ‘om de menselijke maat toe te passen in de praktijk moeten we álles van een inwoners weten’. Met onder meer deze opmerkingen zette Paul Frissen de zaal meteen op scherp. Frissen, een van de onderzoekers achter het rapport ‘Tussen staat en menselijke maat’, gaf ook nog een tip aan collega’s in het sociaal domein: ‘Het is belangrijk dat beleid en uitvoering dicht bij elkaar blijven om zo samen de complexe puzzel van toezicht en handhaving in het sociaal domein samen te leggen.’
De puzzel van het sociaal domein
Want dat het een hele puzzel is om meer grip te krijgen op toezicht, handhaving en naleving in het sociaal domein staat buiten kijf. In de plenaire talkshow van het congres gaven verschillende betrokkenen hun visie en ideeën. Volgens René van Ginderen, wethouder bij de gemeente Roosendaal, is de menselijke maat onderdeel van een groter geheel waarbij inwoners op gelijke voet staan met de overheid. ‘Willen we echt voor de menselijke maat en maatwerk gaan, dan moet dat breed – door iedereen – binnen de organisatie worden gedragen. Zelf zijn wij hier met ons ambitie-akkoord ‘Zij aan Zij’ mee aan de slag gegaan.
Reflectie leidt tot preventie
Ingrid Hoogstrate, directeur Inclusieve Samenleving bij VNG (voorheen directeur VNG Naleving), ziet een verschuiving plaatsvinden bij handhavers naar meer reflectie. ‘Dit leidt tot meer aandacht voor preventie in het sociaal domein.’ Peter van Leeuwen van de Landelijke Cliëntenraad beaamt het belang hiervan. ‘Inwoners willen echt wel voldoen aan de regels, maar de regels zijn vaak zo ingewikkeld dat zij die regels niet begrijpen.’ Een goede reden om handhaving niet te zien als repressieve sluitpost, maar juist als preventief instrument.
Samenwerking en gegevensuitwisseling onmisbaar
Van Leeuwen vergelijkt de dienstverlening van de overheid met een rijdende trein met verschillende wagonnetjes. ‘Je kunt niet in het ene wagonnetje op de rem trappen en verwachten dat de rest wel doorrijdt. Dit laat zien hoe belangrijk samenwerking is. En om dit goed te kunnen doen is weer gegevensuitwisseling nodig. ‘Transparantie is daarin het belangrijkste’, vindt Carsten Herstel, Directeur-generaal Sociale Zekerheid bij het ministerie van SZW. ‘Als inwoner moet je kunnen begrijpen wat er met jouw data gedaan wordt.’
Scala aan workshops
Na de plenaire sessie spraken bijna 450 deelnemers verder in verschillende workshops. Die gingen over thema’s zoals ethiek binnen de gemeentelijke dienstverlening, naleving door de inzet van gedragsinterventies, malafide huisvesters en toepassing van de wet Bibob.