De Europese Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB) wordt vanaf vandaag door Nederland, net als in andere Europese landen, toegepast. Dat betekent dat zogeheten ‘derdelanders’ niet langer aanspraak kunnen maken op gemeentelijke opvang, leefgeld, onderwijs en medische zorg.
Het gaat dan om de groep die een tijdelijke verblijfsvergunning hadden in Oekraïne, bijvoorbeeld omdat zij daar studeerden of werkten. Deze ‘derdelanders’ hebben niet de Oekraïense nationaliteit. Voor hen geldt dat zij vanaf 19 juli niet langer vallen onder de Europese RTB. Dit geldt ongeacht of zij rechtstreeks uit Oekraïne komen, in hun eigen land zijn geweest of via een ander EU-land komen. Deze wijziging geldt niet met terugwerkende kracht. Dit betekent dat alle mensen die in Oekraïne recht hadden op verblijf en zich voor 19 juli hebben ingeschreven in de Basis Registratie Personen (BRP), recht blijven houden op de bescherming die hoort bij de RTB tot 4 maart 2023.
VNG tevreden met snelle aanpak
De VNG heeft veel signalen gekregen van gemeenten die een toenemend aantal derdelanders in de gemeentelijke opvang constateerden. En hoewel de regeling nog nader uitgewerkt moet worden, is zij tevreden met deze snelle aanpak. De bezettingsgraad van de vluchtelingenopvang gaat langzaam richting de 100%. Dus elke plek in de opvang is nodig en gemeenten krijgen nu duidelijkheid voor welke groep zij verantwoordelijk zijn en opvang moeten bieden.
Ondersteuning van de IND
Gemeenten moeten bekijken wat voor verblijfstatus de persoon in kwestie in Oekraïne had. Daarvoor worden binnen enkele weken zogenaamd 'IND triage locaties' opgezet, zodat gemeenten hierbij ondersteuning kunnen krijgen van de IND. Het is van belang dat andere derdelanders die wel onder de regeling vangen, een plek in de gemeentelijke of particuliere opvang krijgen.
Terugkeer naar land van herkomst of asielprocedure
Mensen die niet langer in aanmerking komen voor bescherming door de RTB, kunnen kiezen voor terugkeer naar het land van herkomst. Zij krijgen hierbij hulp van de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V). Ze kunnen ook kiezen om de normale asielprocedure te doorlopen. Dit gaat wel een toename in de asielopvang opleveren. Hiervoor treffen de IND en andere betrokken partijen eveneens voorbereidingen. De VNG wil wel zo snel mogelijk een aanpak om te voorkomen dat deze groep uit het zicht raakt en gaat rondzwerven. Ook moeten gemeenten en vluchtelingen zo snel mogelijk worden geïnformeerd of de regeling voor hen van toepassing is, wat de consequenties zijn en wat er van hen wordt verlangd.