De openbare ruimte digitaliseert. Er wordt steeds meer data verzameld en gebruikt. Door gemeenten zelf maar ook door andere partijen zoals bedrijven of kennisinstanties. Dataverzameling en -gebruik in de openbare ruimte levert allerlei dilemma’s op over wat kan en juridisch mag, maar ook wat we ethisch acceptabel vinden. In hoeverre mogen gemeenten mijn gedrag aansturen op straat, wanneer ik dit niet weet? Wie is de ‘eigenaar’ van data verzameld in de openbare ruimte? Gemeenten (onder anderen) hebben de taak om te zorgen voor een toegankelijke en veilige fysieke openbare ruimte. Dit geldt ook voor de toegankelijkheid en veiligheid van de digitale openbare ruimte. Begin dit jaar heeft de Commissie Informatiesamenleving de VNG daarom geadviseerd een werkgroep van gemeenten op te richten om op dit onderwerp tot gezamenlijke principes te komen. Deze Principes kunt u vinden in de bijlagen.

Wij stellen u voor om in te stemmen met deze Principes als één gemeenschappelijk kader (in plaats van 355 verschillende) en ambitie voor gemeenten, waar gemeenten de komende jaren hard aan willen werken. De Principes stimuleren het spreken één gemeentelijke stem en gelijke spelregels naar innovatief bedrijfsleven. Zij vormen ook de basis van waaruit de VNG samen met gemeenten ondersteunende instrumenten voor de praktijk kan ontwikkelen. De Principes vormen ook een gedeeld kader van waaruit gemeenten de eigen lokale uitvoering verder zullen invullen. Gemeenten willen bijvoorbeeld transparant zijn over waar en waarom, door wie data wordt verzameld in de openbare ruimte. Dat betekent dat uw gemeente bijvoorbeeld sensorregistratie faciliteert.

De Principes zijn nadrukkelijk geen eindpunt, maar juist het startpunt voor het gesprek over de verdere ontwikkelingen op dit onderwerp. Om gemeenten daarin te ondersteunen is de VNG voornemens de werkgroep de komende jaren te continueren als (virtueel) advies- en kennisplatform van gemeenten op ethiek en digitalisering. Via dit platform kunnen we met uw input de Principes verdere invulling geven en waar nodig herijken. Gemeenten kunnen ervaringen en dilemma’s uitwisselen en met de VNG aan de slag met ontwikkeling van instrumenten voor de praktijk.

Dit gebeurt volgens de uitgangspunten van Samen Organiseren, met als streven instrumenten op te leveren die u volgens de GGU methodiek als standaard kunt vaststellen.

Update

Inmiddels is er een nieuwe versie van de Principes voor de Digitale Samenleving (pdf, 2MB). Deze is vastgesteld op de ALV van 2 december 2022.