In het Klimaatakkoord is afgesproken dat Nederland in 2050 van het aardgas af is. De Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw) geeft gemeenten de bevoegdheden die nodig zijn om hierin de regie te pakken. Het Besluit gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Bgiw) is een uitwerking van het wetsvoorstel.

Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw)

Het wetsvoorstel biedt kaders en bevoegdheden voor gemeenten:

  • Met de wet krijgen gemeenten een aanwijsbevoegdheid: de mogelijkheid gebieden aan te wijzen die voor een bepaalde datum overgaan op een duurzaam alternatief voor aardgas. Dit leggen zij vast in het omgevingsplan. Dat geeft inwoners, bedrijven, maatschappelijke instellingen, verhuurders en netbeheerders duidelijkheid over het tijdspad.
  • De wet geeft de kaders voor de uitvoering door gemeenten. Zo moet de gemeente rekening houden met de betaalbaarheid van de aanpak en moet participatie hebben plaatsgevonden. Ook moet er een redelijke termijn zitten tussen het aanwijzen van een gebied en het daadwerkelijk overgaan op de duurzame warmtebron. De richtlijn hiervoor is 8 jaar. 
  • De aanwijsbevoegdheid is als slotstuk van het proces noodzakelijk, omdat er grote maatschappelijke kosten kleven aan het in stand houden van 1 of meerdere aansluitingen in een wijk of buurt. 
  • Bewoners en gebouweigenaren blijven de optie houden om zelf te bepalen hoe zij de warmte in hun gebouw op een andere duurzame manier regelen. Zij zijn niet verplicht om de voorkeursoptie van de gemeente te volgen.

Ook zorgt de wet voor een zorgvuldig juridisch kader: het warmteprogramma krijgt een juridische status onder de Omgevingswet. Gemeenten worden verplicht om elke 5 jaar het warmteprogramma (voorheen transitievisie warmte) te herijken. Ook kan het rijk specifieke instructieregels stellen voor de inhoud van dit programma. Lees meer over het warmteprogramma

De Wgiw is op 23 april 2024 aangenomen in de Tweede Kamer en op 10 december 2024 in de Eerste Kamer. De wet treedt gefaseerd in werking. De wijziging van de warmtewet treedt per 1 januari 2025 in werking. Dit is ook noodzakelijk om de betaalbaarheid voor de huidige afnemers van collectieve warmte te verbeteren. De rest van de Wgiw treedt naar verwachting op 1 januari 2026 in werking. 

Besluit gemeentelijk instrumenten warmtetransitie (Bgiw)

De Wgiw wordt nader uitgewerkt in het onderliggend besluit, de Bgiw. Publicatie hiervan verwachten we begin 2025.

Dit besluit vult de bevoegdheid voor gemeenten, om regels te stellen die nodig zijn voor de transitie van aardgas naar duurzame warmtealternatieven, verder in. Het besluit legt onder andere de vereisten van het warmteprogramma en onderbouwing van de wijziging van het omgevingsplan vast.

Inzet van de VNG

De VNG vertegenwoordigt de belangen van gemeenten bij de ontwikkeling van het wetsvoorstel en de nadere uitwerking hiervan in het besluit. Lees onze reacties: