Sommige gemeenten hebben het bestaande stickersysteem voor het beperken van ongeadresseerd drukwerk (nee/ja of nee/nee) omgedraaid. Diverse andere gemeenten denken hierover na of hebben besloten hiermee aan de slag te gaan.
Het nieuwe, zogenoemde ‘opt-in-systeem’ betekent dat inwoners expliciet om ongeadresseerd reclamedrukwerk moeten vragen, als ze dat willen ontvangen. Een huishouden moet in dat geval een zogenoemde ja/ja-sticker plakken op de brievenbus. Wanneer er (helemaal) geen sticker is, mag de bezorger geen ongeadresseerd drukwerk in de brievenbus stoppen.
Het nieuwe systeem wordt gezien als instrument om de milieubelasting door het verspreiden van drukwerk te verminderen. De verspreiding van ongeadresseerd drukwerk wordt met de invoering van dit systeem niet verboden, maar is alleen nog mogelijk bij adressen waarbij dit expliciet wordt aangegeven met een sticker.
De Hoge Raad heeft geoordeeld dat de ja/ja-sticker niet van toepassing mag zijn op huis-aan-huisbladen. Dit zijn ongeadresseerde bladen die met een vaste frequentie gratis huis aan huis worden verspreid in een geografisch beperkt gebied. Hiervan bestaat tenminste 10% van de inhoud uit informatie over en nieuws uit het eigen verspreidingsgebied, en deze vallen niet onder reclame.
De invoering van de ja/ja-sticker (in sommige gemeenten uitgevoerd als ‘ja’ sticker) levert in veel gemeenten vragen op.
- In deze Q&A wordt antwoord gegeven op de meest voorkomende vragen
- Meer informatie vindt u in de Handreiking introduceren ja/ja-sticker
Tool helpt bij besluit over stickers ongeadresseerd drukwerk
De VNG heeft een tool laten ontwikkelen waarmee u voor uw gemeente de milieu-impact kunt bepalen van de verschillende manieren om om te gaan met ongeadresseerd drukwerk. Die informatie helpt bij de beslissing om al dan niet over te gaan van een nee/ja- of nee/nee-sticker naar een ja/ja-sticker. Om te kunnen werken met de tool moet u een wachtwoord aanvragen bij het Informatiecentrum van de VNG: info@vng.nl
-
Het is nog niet duidelijk of het nieuwe opt-in-systeem ook door de reclamebranche kan worden gehandhaafd. Mede daarom is het aan de gemeente om de naleving van het opt-in-systeem te handhaven. Dit toezicht kan op tal van manieren worden vormgegeven. Eén van de manieren is een digitaal systeem (website of app) waarin inwoners hun klachten kunnen melden. De gemeente monitort dan deze meldingen en deelt waar nodig waarschuwingen uit en legt sancties op aan overtreders.
De handhaving kan concreet bestaan uit 4 stappen: melding, constatering overtreding, waarschuwing geven en sanctie opleggen.
Bepaal over handhaving het volgende:
De melding
Hoe kan een overtreding worden gemeld? Bijvoorbeeld per telefoon, website, app, op het gemeentehuis of wijkkantoor enzovoort.Het sanctiesysteem
Hierbij is belangrijk om vast te stellen of en na hoeveel meldingen de gemeente over gaat tot een sanctie en of de sanctie vooraf wordt gegaan door een waarschuwing. Daarnaast is het ook belangrijk om vast te stellen aan wie de sanctie wordt opgelegd. De gemeenten die al besloten hebben het systeem in te voeren, kiezen ervoor om de opdrachtgever (ondernemers) te beboeten en niet de verspreider. Er kan ook worden gekozen voor bestuursrechtelijke handhaving in de vorm van een last onder dwangsom.Hoogte van de sanctie
Het is ook belangrijk om vast te stellen welke sancties er gelden bij overtreding. -
De kosten zijn afhankelijk van veel verschillende factoren, bijvoorbeeld de grootte van de gemeente, het aantal verspreiders, het aantal stickers enzovoort. Over de kosten kunnen dan ook geen algemene cijfers worden geven.
Handhaving bestaat uit verschillende fasen (denk aan melden, constateren, waarschuwen en het opleggen van sancties). Aan elk van deze stappen zijn kosten verbonden. Allereerst moet een website of ander communicatiekanaal worden opengesteld voor inwoners om de ontvangst van ongewenst drukwerk te melden. Dit kost naast geld ook menskracht om meldingen bij te houden en te verwerken.
Daarnaast zijn er kosten verbonden aan het daadwerkelijk constateren, waarschuwen en sancties opleggen. Dit kost met name menskracht. Handhavers zullen administratie moeten bijhouden van geconstateerde feiten. Daarna moeten officiële waarschuwingen en boetes worden uitgeschreven. Als gekozen is voor bestuursrechtelijke handhaving, moeten lasten onder dwangsom worden opgelegd en geïnd.
-
Verkrijgbaarheid sticker
Een logische plek om stickers uit te geven, is het gemeentehuis en eventuele wijkkantoren. Dit is een plek waar inwoners makkelijk kunnen komen. Een andere optie is dat inwoners de sticker online kunnen bestellen, waarna deze wordt toegestuurd. In Amsterdam verspreidt de branche van verspreiders en drukkers gratis stickers via grote winkels.Vormgeving en soort sticker
De meeste gemeenten ontwikkelen de sticker zelf of nemen het ontwerp van andere gemeenten over. Ook heeft de branche een sticker online gepubliceerd.Bekendmaking bij alle relevante partijen
Het is van belang dat de gemeente ruim op tijd winkels, verspreiders, inwoners en andere betrokkenen informeert over de aanpassing van het bestaande systeem. -
Hoe het verder gaat met de invoering van de ja/ja-sticker is nog niet duidelijk. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) onderzoekt verschillende opties, waaronder een eventuele landelijke invoering. IenW verwacht in het tweede kwartaal van 2024 meer duidelijkheid te geven over de mogelijke oplossingen.
De VNG concludeert dat de daadwerkelijke invoering van de ja/ja-sticker, vooralsnog een lokale aangelegenheid blijft. Waar nodig zorgt de VNG wel voor ondersteuning van gemeenten door kennis en informatie te delen. Deze Q&A maakt daar onderdeel van uit.