Het CvD adviseert het VNG-bestuur over activiteiten binnen de Gezamenlijke Gemeentelijke Uitvoering (GGU) en de inzet van het bijbehorende fonds GGU. Via het fonds (€ 59,8 miljoen in 2023) ondernemen gemeenten collectieve activiteiten om de uitvoering in alle gemeenten te versterken. Gemeenten werken er gezamenlijk, doelgericht en efficiënt samen. De beleidsplannen en GGU-activiteiten worden beschreven in de geïntegreerde VNG Kadernota 2024.

Kadernota GGU bijgesteld op actualiteit

De kadernota GGU kan worden bijgesteld op basis van voortschrijdend inzicht en actualiteiten. Het CvD heeft opgeroepen om aandacht te besteden aan de actualiteit. Er zijn veel maatschappelijke opgaven die vragen om een collectieve aanpak in de uitvoeringspraktijk. Dit heeft geleid tot een aantal proposities die globaal zijn gepresenteerd in de CvD-vergadering van 1 februari jl. Vervolgens zijn de lunchuurtjes van 16 februari en 16 maart gebruikt voor inhoudelijke verdieping.

Proposities

Tijdens deze extra CvD-vergadering bespraken we met betrokken vertegenwoordigers van de VNG-commissies de volgende proposities:

• Ondersteuningsprogramma Gezond en Actief Leven (GALA)
• VNG Academie
• Arbeidsmarktkrapte
• Fysieke leefomgeving
• Inkoop & aanbesteden

Propositie ondersteuningsprogramma Gezond en Actief Leven (GALA)

Vragen van collegeleden:

• Het is lastig inschatten wat nodig is. Hoe komen de middelen via de regio naar gemeenten. En wat wordt er bedoeld met tijdelijk. En hoe krijgen we het zodanig georganiseerd dat het een effectieve ondersteuning is van de uitvoering van het integrale beleid?
• Er zijn veel verschillende ondersteuningsbehoeften, zoals inhoudelijk meedenken met het plan, kennisdelen en kaders.
• Er worden diverse zaken gevraagd en aangeboden. Belangrijk om te focussen en vraaggericht te werken, in plaats van sturend vanuit de VNG.
• Borduur voort op wat er al gebeurt met veel actoren en zet in op snelheid om zaken gerealiseerd te krijgen. Faciliteer dit.
• Hoe worden proposities gewogen en hoe kijken we hier zorgvuldig naar. Een meetlat is wenselijk.

De transformatie van zorg naar gezondheid is noodzakelijk en urgent. Zorg en zorgkosten zijn momenteel niet meer beheersbaar, dus er moet iets gebeuren. Gemeenten hebben daar een belangrijke rol in die ze ook willen pakken maar geven het aan zwaar te hebben en druk te ervaren mede door het arbeidsmarkttekort. De IZA en GALA akkoorden zijn voor individuele gemeenten moeilijk te behappen omdat het om een andere manier van werken vraagt, in samenwerking met deels nieuwe partijen. Gemeenten staan nog aan de start, van de decentralisaties van 2015 hebben we geleerd dat gemeenten beter samen kunnen werken dan zelf het wiel opnieuw uit te vinden.

Propositie VNG academie       

Vragen van collegeleden:

• De term academie mogelijk veranderen.
• Er zijn al veel mogelijkheden qua opleidingen. Wat is de winst voor gemeenten?
• Wat is het verschil in aanbod met de markt? En wanneer zijn we tevreden?
• Zaken als kennisdelen, leren, ontwikkelen en netwerken staan centraal. Hoe maken we het palet aan opleidingen en traingingen overzichtelijk en toegankelijk.
• Voldoende meerwaarde wordt geboden ten opzichte van het bestaande. Dit zou helder geformuleerd en uitgedacht moeten worden. 
• Binnen gemeenten ligt de focus vaak op het delen van kennis, maar wat betekent het wanneer een gemeente verdiepende kennis nodig heeft. Wat is de positie van een eventuele partner daarin?

Alle kennisvragen die leven bij gemeenten willen we als eerste bij de VNG Academie hebben. Dit moet een bron worden om binnen te komen met elke vraag en voor ieder antwoord. De VNG Academie kan gemeenten met elkaar in contact brengen en leiden naar de plekken waar die kennis ligt. Kennis toegankelijk maken voor gemeenten.

Het college spreekt uit dat de propositie sterker geprofileerd moet worden en verbinding zoeken met andere proposities. Voorkomen dat zaken dubbel gebeuren, kennisdeling, kennisontsluiting en kennisontwikkeling komt op veel domeinen voor. Advies om er een ontwikkeltraject van te maken en rekening houden met wat kennisinstellingen en gemeenten zelf al doen.

Propositie Arbeidsmarktkrapte           

Vragen van collegeleden:

• Ondernemers hebben veel kennis, hoe krijg je hen mee in maatschappelijke taken.
• Zet in op een diversiteit aan oplossingen en aantrekkelijk werkgeverschap voor een andersoortige doelgroep.
• Gemeenten hebben een gezamenlijk belang, maar concurreren elkaar.
• Pools zijn een goede oplossing, maar denk ook aan innovatie.
• Hoe wordt dit bij gemeenten gebracht en hoe kunnen gemeenten aanhaken?
• Waar wordt al op gelopen en waar zitten de hiaten?

Kijken naar wat er gebeurt en zoeken naar vernieuwing. Gemeenten kunnen van elkaar leren in het omgaan met arbeidsmarktkrapte. Met deze propositie worden de mogelijkheden onderzocht, waar gemeenten elkaar concurreren zijn er ook oplossingsrichtingen, zoals hybride werkgeverschappen te bedenken.

Propositie fysieke leefomgeving         

De overheid heeft veel ambities op dit terrein, waardoor de opgaven in het fysiek domein over gemeenten heen buitelen. De ruimtelijke puzzel, stikstof, energietransitie, landt allemaal bij gemeenten. Belangrijk dat gemeenten de uitvoeringskracht op orde hebben. Hier ligt dan ook de ambitie. Door goede voorbeelden, handreikingen, webinars en extra capaciteit te bieden. Om in te spelen op de toekomst en gemeenten te ontzorgen.

Reactie van het College

De propositie wordt herkend en het nut en de noodzaak

Propositie inkoop & aanbesteden       

Opmerkingen van het college:

• De propositie is nuttig wanneer gemeenten nog niet samenwerken op dit vlak.
• Het risico van deze propositie is dat je een ongewenste doorgroei kan maken richting een monopolist. Dan stoten we partijen uit de markt en dan blijft er geen marktwerking meer in het traject.
• Bij deze propositie kan je bij uitstek de resultaten goed meten, wanneer zijn we tevreden.
• Er is geen ruimte opgenomen voor communicatie richting de leden. Het brengen bij gemeenten.
• De VNG kan helpen bij marktanalyses, productanalyses, verspreiden white papers en kostprijsanalyses. Gemeenten zoeken deze informatie. Dus dit helpt echt.
• Besteed hier bestuurlijk aandacht aan, dit vergemakkelijkt het aanhaken van gemeenten.
• Heb ook aandacht voor de praktische zaken en de vragen uit gemeenten.
• Maak concreet wat je als gemeente bereikt en zet de kwalitatieve en kwantitatieve baten meer in de spotlight.

Uit onderzoek kwam naar voren dat de helft van de gemeenten samenwerken op inkoop. Dat betekent dat de andere helft dit nog niet doet. We zien veel samenwerking in bijvoorbeeld de afvalverwerking en in het sociaal domein maar dat zijn nog lichte vormen. Terwijl gemeenten veel winst kunnen behalen door elkaar te vinden. Niet tegenover het bedrijfsleven komen te staan maat een goede dialoog met VNO-NCW en MKB-Nederland. Vanuit de kennis van de markt naar gemeentelijke inkoop kijken.  Standaardiseren is hierin geen must, maar wel handig om de gelijke taal te spreken.

Totaalbeeld en aanbevelingen CvD

'We moeten dit gezamenlijk kunnen uitleggen. Duidelijk maken wat we voor alle gemeenten samendoen en wat voor de ondersteuning van individuele gemeenten. Kaders, informatiedeling, uniform werken kan vanuit de lijn GGU, maar individuele ondersteuningsvormen zijn lastiger. Wat is de richtlijn waar proposities op worden getoetst. Waar hebben we gezamenlijk iets aan en wat is individueel naar één gemeente toe. Op dit punt kunnen de proposities en het portfolio nog eens tegen het licht worden gehouden.'

'De proposities zijn goed, maar hoe kijken we bij het gehele GGU fonds tussentijds of zaken werken. Dat hetgeen we voor ogen hebben ook echt gebeurt. En wat levert het gemeenten op. Kritisch tegen het licht houden of activiteiten uit het fonds na 5 jaar ook nog effectief en doelmatig zijn.'

En verder:

• 'Wat gaan we niet meer doen? Wat schalen we af? Mogelijk hier iets over zeggen in de ledenvergadering. Onze leden kritisch benaderen.'
• 'Het gaat erom dat zoveel mogelijk gemeenten zich ook richten op hetgeen ontsloten wordt aan kennis en competenties. Stimuleer als VNG gemeenten hierin.'
• 'Zeg jaarlijks iets over de stand van zaken van deze proposities. Zodat we onszelf en onze leden daar scherper op houden.'
• 'Kijk naar de synergie tussen proposities.'