Gemeenten zijn conform de Jeugdwet sinds 1 januari 2019 verantwoordelijk voor passende jeugdhulp aan asielzoekerskinderen. Op deze pagina leest u meer over de taken en verantwoordelijkheden van gemeenten en andere partijen.
In de jeugdhulp aan asielzoekerskinderen staat de behoefte van het kind centraal. Het (nog) niet hebben van een verblijfsvergunning staat het leveren van jeugdhulp aan een asielzoekerskind niet in de weg. De zorgprofessional maakt de afweging wat verantwoorde en passende hulpverlening is. De context van de asielprocedure en -opvang dienen hierin meegenomen te worden. Bijvoorbeeld: de urgentie/ernst van de hulpvraag en de duur van het verblijf kunnen van invloed zijn op het hulpaanbod. Ga hierover in gesprek met de partners op de COA-locatie.
Behoeften asielzoekerskinderen
De ervaring leert dat kinderen in de COA opvang in eerste instantie vooral behoefte hebben aan veiligheid en vertrouwen. Het (weer) naar school gaan biedt kinderen een basis hiervoor. Daarnaast is er veel behoefte aan opvoedondersteuning voor ouders en laagdrempelige jeugdhulp die gemeentelijke jeugdhulpteams bieden (bv. hechtingsproblematiek, gedragsinterventies).
Hoewel er natuurlijk kinderen zijn die GGZ-zorg of zwaardere jeugdhulp nodig hebben, lijkt dit bij het merendeel van de kinderen (nog) niet aan de orde te zijn.
De financiële afspraken
De € 3 miljoen uit het gemeentefonds die gemeenten overmaakten naar het COA en de € 2,1 miljoen die het ministerie van Veiligheid en Justitie tot 2019 uittrok voor de inzet van Jeugd-GGZ voor asielzoekerskinderen zijn in een Decentralisatie Uitkering opgenomen. De hoogte van de uitkering per gemeente van de Decentralisatie Uitkering is gebaseerd op het gemiddeld aantal kinderen per jaar in een COA-locatie binnen de gemeente. Het COA levert deze gegevens aan de VNG, de VNG levert door naar het ministerie van BZK. Dit wordt gedaan op basis van historische data. De aantallen van 2023 worden gebruikt om de 5,1 miljoen over 2024 te verdelen (T-1 systematiek).
Cliënten zonder BSN
Niet alle kinderen op een COA-locatie hebben een Burgerservicenummer (BSN). In het iJW-berichtenverkeer is het BSN een verplicht en cruciaal identificatienummer in gebruik en afhandeling van het iJW-berichtenverkeer. Het iJw-berichtenverkeer kan door het ontbreken van een
BSN niet worden gebruikt. In het standaard administratieprotocol zijn de randvoorwaarden en het proces beschreven hoe het administratieve proces ingericht dient te worden.
Preventieve activiteiten GGD GHOR NL en BAMBOO
Opvoedingsvoorlichting en -ondersteuning
GGD GHOR NL is contractpartner van het COA voor groepsgewijze gezondheidsvoorlichting en opvoeding. Opvoeden in Nederland kan een van de thema’s zijn. Opvoedondersteuning is een begrip dat veel aspecten kent. De GGD geeft voorlichting over opvoeding in NL, maar dat is geen ondersteuning. Een JGZ-verpleegkundige kan individuele opvoedondersteuning geven, maar beperkt binnen haar functie.
BAMBOO
BAMBOO programma van GZA is een GGZ-preventieprogramma voor asielzoekers op vrijwel alle COA-locaties in Nederland. Het programma bestaat uit een training van 5 groepsbijeenkomsten die elk 2 uur duren. De POH-GGZ van GZA leidt de bijeenkomsten. Bewoners krijgen tijdens deze training inzicht in hun persoonlijke sterke eigenschappen en leren hoe zij deze kunnen inzetten wanneer zij psychische klachten ervaren. Als er meer zorg nodig is, wordt uitgelegd hoe iemand deze zorg kan krijgen. Er zijn 3 typen BAMBOO programma’s. Voor kinderen, jongeren en volwassenen.
Verantwoordelijkheden
Toegang jeugdhulp
De gemeente is verantwoordelijk voor de jeugdhulp en heeft de regie. Om de hulpvraag van kinderen op COA-locaties in beeld te krijgen en te behouden is het van belang dat het gemeentelijke jeugdteam een goede aansluiting heeft met de COA-locatie. Op de COA-locaties zijn diverse (zorg)organisaties aanwezig die op een Multi Disciplinair Overleg (MDO) signalen/hulpvragen voor ‘zorgkinderen’ bespreken. Vaak heeft de JGZ-verpleegkundige hier een spilfunctie in.
Het is de taak van de COA-locatie en de gemeente waar de locatie is gevestigd om samen afspraken te maken over samenwerking en aansluiting. Zodat hulpvraag en hulpaanbod op elkaar aangesloten wordt en alle kinderen op COA locaties in beeld zijn. In de samenwerking tussen MDO en het gemeentelijk jeugdteam kan per casus afgestemd worden wie de regie neemt.
Belangrijk is dat de afspraken over een jeugdhulptraject ook genoteerd worden in het JGZ-dossier en het huisartsendossier. Op deze manier wordt afstemming en samenwerking bereikt en continuïteit van zorg bevorderd.
Aanspreekpunt COA-locatie
De COA locatiemanager is aanspreekpunt voor de gemeente voor algemene zaken. Voor inhoudelijke samenwerking op het gebied van jeugdhulp wordt een COA medewerker benoemd. Hij/zij is aanspreekpunt voor de gemeentelijke jeugdteams.
Taken en verantwoordelijkheden COA, Gezondheidszorg asielzoekers, JeugdGezondheidsZorg en Nidos
Zie de volgende websites voor informatie over:
- COA gidsfunctie gezondheidszorg
- GZA huisartsenpraktijk
- Publieke Gezondheidszorg Asielzoekers (PGA):
- GGD’en/JGZ-organisaties voeren publieke gezondheidzorgstaken uit voor asielzoekers (en statushouders) in de opvanglocaties van het COA.
- GGD’en/JGZ-organisaties (jeugdartsen en -verpleegkundigen) voeren de jeugdgezondheidszorg voor 0 tot 18-jarige asielzoekers uit. Het doel van de JGZ is het bevorderen, beschermen en bewaken van de gezondheid en de lichamelijke en geestelijke ontwikkeling van deze jeugdigen. Door middel van preventieve screeningen vervult de JGZ een belangrijke rol in vroegsignalering van risico’s. Ook doet de JGZ kortdurende interventies en verwijst door waar nodig, zoals ook naar jeugdhulp.
- De jeugdarts kan verwijzen naar jeugdhulp. Afstemming met het gemeentelijk jeugdteam, GZA, COA en Nidos is hierbij gewenst.
- Nidos voogdijinstelling voor AMV
Bekostiging tolken
De inzet van tolken bij jeugdhulp voor asielzoekerskinderen loopt via het COA. De telefonische tolk kan voor asielzoekerskinderen ingezet blijven worden via Acolad. Hieraan zijn geen kosten verbonden voor gemeenten en zorgaanbieders.
Specialistische jeugdhulp
Vanuit hun functie mogen jeugdartsen, huisartsen en Nidos jeugdbeschermers direct naar specialistische jeugdhulp verwijzen. Dit wordt voor deze doelgroep echter afgeraden, omdat de gemeente dan geen zicht heeft op de jeugdhulp aan het kind. Voor zorgcoördinatie en de bekostiging van de jeugdhulp is belangrijk dat er te allen tijde afstemming tussen de partners van het MDO en het gemeentelijke jeugdteam plaatsvindt. Het verdient aanbeveling de verwijzing af te stemmen met de partners van het MDO en het gemeentelijke jeugdteam.
Spoedsituaties
Spoedsituaties vallen onder het reguliere crisisteam dat de gemeente heeft ingericht. Daarnaast heeft elke COA-locatie een aandachtsfunctionaris meldcode Kindermishandeling. Er is samenwerking met Veilig Thuis.