Ouders, omwonenden, beroepskrachten en andere betrokkenen kunnen hun zorgen over de kwaliteit van kinderopvang melden bij gemeenten of GGD’en. Vervolgens nemen gemeenten of GGD’en deze signalen mee in het toezicht op de kinderopvang. We noemen dat de signaalfunctie. Het afhandelen van de signalen gaat al goed, zo blijkt uit onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs. Om goede voorbeelden een podium te geven, publiceren we 3 interviews waarin we verschillende gemeenten en GGD’en meer laten vertellen over hun werkwijze rondom de inname en afhandeling van signalen.
In ons derde interview staan de gemeente Papendrecht en GGD Zuid-Holland Zuid centraal. We spraken met Froukje Gijzel (toezichthouder GGD Zuid-Holland Zuid), Wendy van der Hoeven (medewerker handhaving kinderopvang bij de gemeente Papendrecht) en Bas Baggerman (beleidsadviseur Onderwijs bij de gemeente Papendrecht).
Ten allen tijde veilige en verantwoorde kinderopvang
‘Het doel is dat er altijd veilige en verantwoorde kinderopvang is in de regio Zuid-Holland Zuid. En de signaalfunctie helpt ons daarbij. Daarom staan we altijd open voor signalen van ouders, beroepskrachten en andere betrokkenen, vertelt Gijzel aan het begin van ons gesprek. Op de website van GGD Zuid-Holland Zuid staat een mailadres vermeld waar meldingen naartoe gestuurd kunnen worden en betrokkenen kunnen ook altijd bellen of mailen. Het afgelopen jaar zijn er binnen de regio Zuid-Holland Zuid 36 signalen binnengekomen.
Baggerman: ‘Wij hadden op de site van de gemeente niet een duidelijke verwijzing naar GGD Zuid-Holland Zuid of een apart meldformulier. Maar naar aanleiding van signalen binnen de gemeente Papendrecht hebben we dat aangepast. Er staat nu een verwijzing naar de GGD op de gemeentewebsite.’ Gijzel vult aan dat deze aanpassing heeft geleid tot een toename van de zichtbaarheid: ‘We merken dat er nu ook wel eens signalen bij de gemeente Papendrecht binnenkomen.’
Afhandelingsproces van signalen
Wanneer een signaal binnenkomt, stelt GGD Zuid-Holland Zuid allereerst vragen om de situatie goed te begrijpen. Daarna wordt het signaal geregistreerd. Gijzel: ‘Daarbij gaan we altijd heel vertrouwelijk om met de gegevens van de melder. Zo zullen we nooit een naam gebruiken. Het afgelopen jaar hebben we bijvoorbeeld signalen ontvangen over te weinig beroepskrachten, te warme slaapkamers of zwembaden in de achtertuin met te weinig toezicht.’
Het signaal wordt na registratie met collega’s besproken. Gijzel: ‘Vaak vindt er een gesprek plaats met een collega die goed bekend is met de houder (de aanbieder van de kinderopvang) en soms sluit ook onze teamleider aan. In dat gesprek wegen we af wat er aan de hand is en wat er nodig is. Op basis daarvan bepalen we de vervolgstappen en maken we een voorstel voor de gemeente. In overleg met de gemeente krijgen we, als GGD Zuid-Holland Zuid, dan een opdracht om bijvoorbeeld een incidenteel onderzoek uit te voeren.’
Van der Hoeven voegt toe: ‘Er is niet altijd een incidentele inspectie nodig. Soms is er al een inspectie ingepland en dan voegen we het signaal daaraan toe. We zijn daarin heel flexibel. We geven opdracht voor incidentele inspecties als het gaat om een urgent signaal, maar er zijn ook mogelijkheden om reguliere inspecties uit te breiden of te vervroegen.’ Gijzel: ‘Bij een incidenteel onderzoek laten de toezichthouders tijdens en inspectiebezoek altijd weten dat ze een onderzoek doen naar aanleiding van een signaal. Vervolgens worden de uitkomsten met de gemeente gedeeld. En als er dan gehandhaafd gaat worden dan houdt de gemeente ons weer op de hoogte van het handhavingstraject.’
Natuurlijk is de gemeente er niet op uit om altijd maar boetes uit te delen. We willen met elkaar de goede dingen doen. Daarin speelt een gezamenlijke verantwoordelijkheid tussen de houders (de aanbieders van de kinderopvang), de gemeenten en de GGD’en een belangrijke rol vertellen Baggerman en Van der Hoeven.
Slim organiseren van taken
Baggerman: ‘We proberen de samenwerking rondom de afhandeling van signalen zo slim mogelijk in te richten. Als beleidsadviseur hoef ik niet overal van op de hoogte te zijn. Daarmee maak ik het toezicht niet minder belangrijk, maar mijn collega handhaving kinderopvang, Van der Hoeven in dit geval, kan prima zelfstandig het een en ander regelen. Zo verdelen we onze taken op een efficiënte manier. Verder vind ik het, als je naar de efficiëntie kijkt, logisch dat de GGD’en in eerste instantie de signalen ontvangen en in behandeling nemen. Zij voeren de onderzoeken uit en de afhandeling van signalen ligt eigenlijk in het verlengde daarvan.’
Meer ruimte in beleid en het belang van registratie
Naast een goede afhandeling van de signalen is de registratie en een overzicht van de signalen van belang. ‘Daarmee kunnen we trends en patronen vaststellen’, vertelt Gijzel. GGD Zuid-Holland Zuid maakt een jaarlijks overzicht van het aantal signalen per gemeente zodat ze met die informatie gericht toezicht kunnen uitvoeren. ‘Als we bijvoorbeeld zien dat er op één bepaald domein (bijvoorbeeld veiligheid) veel signalen binnenkomen dan kunnen we dat meenemen in de invulling van onze jaarlijkse onderzoeken of in het gemeentelijk beleid. Zo kunnen we onze de onderzoeken uitbreiden of houders meer informatie geven over dat onderwerp.’
Meer bekendheid bij ouders nodig
Gijzel en Baggerman erkennen allebei dat de signaalfunctie minder bekend is bij ouders. Daar is extra communicatie voor nodig. Baggerman: ‘Daarbij wil ik wel benadrukken dat we dan niet moeten communiceren vanuit angst of risicogedachten, maar meer moeten laten zien dat we vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid de ouders willen betrekken bij toezicht op kinderopvang. Zonder ouders is de keten niet compleet. Hun visie op wat ze vinden en zien hebben we keihard nodig om ons werk goed te kunnen doen.’
Tips voor gemeenten
De bekendheid van de signaalfunctie is dus nog een aandachtspunt. Van der Hoeven geeft aan gemeenten mee om de website tegen het licht te houden. En een duidelijke verwijzing naar de regionale GGD te maken of een eigen meldformulier te plaatsen.
Baggerman: ‘Verder moeten gemeenten een soort bewustzijn hebben dat ze de oren en ogen van niet-professionals nodig hebben om toezicht te kunnen uitvoeren. Dat is echt een cruciale stap in het versterken van de signaalfunctie.’ Ten slotte worden korte lijntjes in de samenwerking, laagdrempelige communicatie en transparantie benadrukt als sleutelelementen om uiteindelijk veilige en kwalitatieve kinderopvang te kunnen bieden.
Meer informatie
Lees ook de andere 2 interviews: