Elke gemeente in Nederland heeft een lokale publieke omroep. Deze zijn op advies van de gemeente aangewezen door het Commissariaat voor de Media. De gemeente heeft een bekostigingsplicht voor de lokale omroep en ontvangt hiervoor een bijdrage in het gemeentefonds. Dit stelsel gaat de komende jaren waarschijnlijk op de schop.
Compilatiefilmpje Lokale Omroepen van het Netwerk Democratie in Actie
De VNG heeft in verschillende bijeenkomsten met gemeenten gesproken over de huidige situatie en over de veranderingen die er waarschijnlijk aankomen. Onder leiding van voorzitter Arie Slob spraken we over het belang van de lokale omroep, de positie van de gemeente ten opzichte van de lokale omroep, het belang van het programmabepalend orgaan (pbo) en de veranderingen die op komst zijn in medialand. Vooral de vorming van streekomroepen is daarbij van belang.
Op dit moment geldt echter nog de huidige wetgeving. We hebben een handreiking uitgebracht die ingaat op de taak en rol van de gemeente in de aanwijzingsprocedure. De aanwijzing zelf is een taak van het Commissariaat voor de Media.
Stelselwijziging
Zoals het er nu naar uitziet gaat het stelsel, de financiering en de regelgeving rond lokale omroepen de komende jaren fors op de schop. Dat zal zeker gevolgen hebben voor de rol van de gemeenten. Het rijk heeft het voornemen om meer geld beschikbaar te stellen voor lokale omroepen, en daarbij in te zetten op het vormen van streekomroepen. Dit moet een grote kwaliteitsimpuls opleveren voor de lokale omroepen met veel meer aandacht voor de journalistieke taak van media als ‘waakhond’ van het gemeentebestuur.
Maar wat betekent dat voor de gemeente? Met welk tijdpad houden we rekening? En wat zijn de consequenties voor de sterke band die er vaak is tussen gemeenten en lokale omroep? Over deze en andere onderwerpen spraken we met gemeenten.
Streekomroepen
Zoals gezegd, is een belangrijk onderdeel van de toekomstplannen van het rijk de vorming van streekomroepen. Streekomroepen krijgen in de toekomst de aanwijzing van het Commissariaat als publieke omroep (één per streek) en de bijbehorende financiering.
Dat heeft veel gevolgen voor de huidige lokale omroepen. Hen wordt gevraagd om over te gaan tot vorming van een streekomroep. Daar zijn verschillende routepaden voor. Lokale omroepen kunnen met elkaar fuseren om zo te komen tot een streekomroep. Een koepel van samenwerkende lokale omroepen is ook een mogelijke optie. De NLPO coördineert deze ontwikkeling en geeft hierover meer informatie op zijn website.
Standpunt VNG
De VNG is er voorstander van dat de gemeente de verantwoordelijkheid voor lokale omroepen/streekomroepen behoudt. De lokale binding moet daarbij intact blijven, bijvoorbeeld door de inzet van vrijwilligers. Ook zijn we voor een duale vorm van financiering (geld voor bekostiging vanuit het gemeentefonds en geld voor kwaliteitsverbetering en streekvorming via het rijk). Extra financiële middelen voor meer kwaliteit van lokale journalistiek is belangrijk. Dit komt ten goede aan de lokale democratie.
De vorming van streekomroepen is een positieve beweging. Dit moet echter wel van onderop komen. De organisatievorm van een streekomroep moet flexibel in te richten zijn. Zo is een koepel van huidige lokale omroepen in een streek ook denkbaar.
Voor gemeenten mogen kosten en tijd niet hoger uitvallen dan in het huidige stelsel het geval is, tenzij er ook extra middelen tegenover staan.
Meer informatie
- Vragen en antwoorden over de stelselwijziging
- Informatie Commissariaat van de Media over de voorgenomen wetswijziging Mediawet (1 februari 2024)(pdf, 31 kB)
Brieven aan de Tweede Kamer:
- Visiebrief lokale omroepen (pdf, 278 kB)
- Stand van zaken uitwerking visiebrief lokale publieke omroepen (pdf, 418 kB)
Zie ook
Het Verhaal van lokaal, video's van lokale publieke (streek)omroepen: