‘Een en al herkenning’, typeert Gerrie van Gent haar eerste indruk van het rapport over de aard en mogelijke aanpak van zorgfraude. Samen met twee collega’s heeft Gerrie het toezicht op de Wmo en Jeugdwet in de gemeente Zoetermeer onder haar hoede. ‘Alles verwoordt precies onze dagelijkse ervaring. Ik denk dat ik namens veel collega-toezichthouders spreek als ik zeg dat ik blij ben dat alles wat er speelt, wat er niet goed gaat en wat er moet gebeuren om te zorgen dat het beter gaat, nu gebundeld is.’ 

Ronselen en beïnvloeden van cliënten

Een van de in het rapport genoemde fraudetactieken is het ronselen en beïnvloeden van cliënten. Gerrie vertelt dat ze dit veel tegenkomt in de praktijk. ‘Ik denk aan een casus met een pgb-aanbieder van begeleid wonen. Die vond zijn cliënten door te adverteren op Marktplaats en deze cliënten brachten dan weer mensen mee uit hun eigen omgeving. De combinatie met wonen maakt het lastig. Mensen zijn uiteindelijk afhankelijk van de aanbieder en zullen niet zo snel aan de bel trekken. Ook kunnen ze wel zorg nodig hebben, maar dit zelf niet erkennen. Zoals iemand die verslaafd is, maar niet gemotiveerd om af te kicken.’

Gerrie denkt ook aan een casus met dagbesteding. ‘Een zorgaanbieder ‘regelt’ samen met een kwetsbare cliënt een indicatie, die ‘in ruil’ daarvoor geld krijgt om op vakantie te gaan en maandelijks 125 euro op zijn rekening. De dagbesteding blijkt dan uit gewoon werk te bestaan waar de cliënt slechts een vrijwilligersvergoeding voor ontvangt.’

Voorkomen en stoppen van deze vorm van fraude

In de aanbevelingen van het rapport over zorgfraude komt het belang van preventie sterk naar voren. ‘Helemaal mee eens’, zegt Gerrie. ‘Als ik een ruwe schatting maak, denk ik dat we daar 80% van onze tijd in moeten steken. Kijk je naar de genoemde casussen, dan hebben we voor dit soort gevallen al veel drempels opgeworpen. Zo doen we altijd een pre-screening van aanbieders, zowel pgb als ZIN en dit pakken we ook regionaal op. Maar we kunnen het niet alleen. Het is belangrijk dat zowel organisatie als omgeving fraudebewust zijn.

Voor onze consulenten maakten we een leidraad die ze kunnen gebruiken bij een aanvraag of een herindicatie voor een pgb. Is er een vertegenwoordiger? Zo ja, vergewis je er dan van dat die er voor de cliënt is en niet voor de zorgaanbieder. Spreek de cliënt het liefst alleen en vraag dan door. Richt je bij de indicatie op wat iemand echt nodig heeft en laat je niet afleiden door het pakket aan wensen en voorkeuren voor zorgaanbieders. Zoom bij een herindicatie vooral ook in op de geleverde zorg en de kwaliteit ervan. Gaat het om dagbesteding, dan kan de consulent vragen naar de locaties, invulling van de begeleiding, aantal cliënten en begeleiders. Stel je genoeg vragen, dan ontdek je vrijwel altijd of het al dan niet klopt. Dat geldt niet alleen bij cliënten die een pgb willen (verlengen), maar ook bij zorgaanbieders die een contract nastreven voor zorg in natura of inmiddels gecontracteerde zorg leveren.’ 

Alles met elkaar verbinden

In de ideale situatie spelen alle betrokken afdelingen binnen de gemeente hun rol bij het voorkomen en vroegtijdig herkennen van fraude. Kijkt Gerrie naar Zoetermeer, dan ziet ze dat er al heel wat stappen zijn gezet. ‘Met consulenten en contractmanagers werken we nauw samen, we hebben een in- en extern meldpunt voor signalen van vermoedelijke fraude en we hebben aandacht voor mogelijke aanpassingen in het beleid. Ook voert de Backoffice Pgb voor Wmo en Jeugd steekproeven uit naar onder meer bestedingspatronen. Is een jaarbudget in maart al uitgeput, dan is dat aanleiding om daar even goed in te duiken.’

Ook de afstemming met de toezichthouders kwaliteit van de GGD begint steeds vastere vormen aan te nemen. Gerrie: ‘Begin dit jaar begonnen we een pilot om gezamenlijk onderzoeken te starten in plaats van elkaar er later bij te halen. Voor ons is dit belangrijk omdat misstanden op het gebied van kwaliteit en rechtmatigheid vrijwel altijd onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. Dat moeten we echt samen aanpakken.’

Het is niet verrassend dat de belangrijkste tip van Gerrie voor andere gemeenten aansluit op de genoemde verbinding. ‘Weet wie er binnen en buiten je gemeente allemaal een rol hebben in het proces, zoek elkaar op en deel waar mogelijk informatie. Zorg daarbij ook dat de benodigde informatie makkelijk toegankelijk is. Zo helpt het mij in mijn dagelijkse werk als ik bijvoorbeeld weet wanneer er een gesprek is geweest tussen de contractmanager en de zorgaanbieder en wat daar in grote lijnen is besproken. Ook ben ik graag op de hoogte van ervaringen die gemeenten in de regio of zorgkantoren hebben met een bepaalde aanbieder, zodat ze niet onder de radar blijven. Het tegengaan van fraude is soms net een puzzel. Dan is het wel prettig om alle puzzelstukjes in handen te hebben.’  

Meer informatie

Op onze site vindt u meer informatie over het rapport Een wereld te winnen. Voor het inrichten en uitvoeren van preventie, toezicht en handhaving in uw eigen gemeente, kunt u gebruikmaken van de nieuwe Routekaart Toezicht, Handhaving en Naleving | Wmo 2015 en Jeugdwet. Wilt u vrijblijvend sparren of heeft u behoefte aan face-to-face-ondersteuning? Neem dan contact op met onze adviseur in uw regio.