Handhaving en naleving - Algemeen
-
Antwoord
Ja, een sociaal rechercheur is bevoegd om strafrechtelijk onderzoek te doen naar fraude met Wmo-voorzieningen als hij hiervoor een Boa-bevoegdheid heeft. Inzet van strafrechtelijke bevoegdheden is meestal niet nodig. Meestal is de inzet van bestuursrechtelijke bevoegdheden afdoende, bijvoorbeeld een heronderzoek door een consulent of een onderzoek door een toezichthouder.
Een sociaal rechercheur moet aangewezen zijn als toezichthouder ex. artikel 5:11 Awb, wil hij gebruik kunnen maken van de hierbij horende bestuursrechtelijke (toezichts)bevoegdheden. Een eventueel huisbezoek door een sociaal rechercheur moet worden gebaseerd op de medewerkingsplicht van de cliënt als genoemd in artikel 2.3.8 lid 3 Wmo 2015. Het college zal wel duidelijk moeten maken dat het huisbezoek redelijkerwijs nodig is voor de uitvoering van de Wmo 2015. Bij het huisbezoek gelden dezelfde regels als bij het huisbezoek in het kader van de Participatiewet.
- Zie voor meer informatie de handreiking Wmo-protocol Huisbezoeken en de handreiking Rechtmatigheid in de Wmo 2015 en de Jeugdwet.
-
We hebben geconstateerd dat een aantal van onze clienten extra gedeclareerd hebben bij de SVB. Dit bedrag willen wij nu dus terugvorderen. Onder welke wetgeving kan dit? Invorderingswet of Wmo 2015 of Jeugdwet zelf?
Terugvordering op basis van de Wmo 2015 kan op basis van artikel 2.4.1 Wmo 2015 en mogelijk op basis van de gemeentelijke Wmo-verordening. Alleen bij opzettelijk aanleveren van onjuiste of onvolledige gegevens door de cliënt is artikel 2.4.1 Wmo 2015 van toepassing en kan, na intrekking van het recht (zie art. 2.3.10 Wmo 2015) op basis van de beschikking worden ingevorderd.
Voor de terugvordering onder de Jeugdwet zie artikel 8.1.4 lid 3 Jeugdwet.
In sommige situaties kan ook de SVB persoonsgebonden budgetten terugvorderen, zie voor meer details de Richtlijn terugvorderen trekkingsrecht persoonsgebonden budget. Die Richtlijn geldt ook voor persoonsgebonden budgetten op basis van de Jeugdwet.
-
Nee, de Aanwijzing sociale zekerheidsfraude en de Richtlijn voor strafvordering sociale zekerheidsfraude zijn niet van toepassing op Wmo-fraude of Jeugdwet-fraude , maar alleen op sociale zekerheidsfraude in het kader van SZW-wetgeving.
De Wmo 2015 en de Jeugdwet zijn geen SZW-wetgeving en vallen daar niet onder.
Handhaving en naleving - Jeugdwet
-
Antwoord:
Dit valt onder de verantwoordelijkheid van de gemeente zelf. Artikel 2.9 van de Jeugdwet schrijft voor dat gemeenten een verordening voor de JW vaststellen, waarin onder meer regels worden gesteld “voor de bestrijding van het ten onrechte ontvangen van een individuele voorziening of een persoonsgebonden budget, alsmede van misbruik of oneigenlijk gebruik van de wet.”
De gemeente kan volgens de eigen verordeningsregels voorwaarden aan de verstrekking verbinden en onderzoek doen naar de nakoming ervan. Daarbij kan ook gekeken worden of verstrekking van een PGB wel de juiste voorziening is en zo ja, welke voorwaarden er gelden voor de besteding. En uiteraard, of in het concrete geval aan die voorwaarden is voldaan of niet.
- Voor ondersteuning bij fraudevermoedens of fraudeonderzoeken kunt u contact opnemen met Team Zorg. Lees meer over de werkwijze van het Team Zorg.
-
Antwoord:
In de Jeugdwet is het toezicht op de kwaliteit belegd bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ i.o.).
In de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd zijn de Inspectie Jeugdzorg en de Inspectie voor de Gezondheidszorg samengebracht sinds 1 oktober 2017. Aan de naam is de term ‘in oprichting’ toegevoegd omdat de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd wettelijk gezien nog geen formele naam is. De Tweede Kamer en Eerste Kamer moeten hierover nog een besluit nemen. De IGJ houdt toezicht op de kwaliteit van de jeugdhulp. Daarmee is dit toezicht op landelijk niveau belegd. De IGJ maakt in afstemming met de gemeenten een jaarwerkplan.
Daarnaast heeft de gemeente – in het kader van contractering, samenwerking, afstemming en monitoring –een rol bij het toezien op / controleren van de kwaliteit.
In de genoemde processen komen signalen naar voren over de kwaliteit van de te leveren/geleverde zorg. Bij (gesignaleerde) twijfels over de kwaliteit en bij calamiteiten is het IGJ aan zet in het kader van haar toezichtstaak.
Toezicht op de rechtmatigheid in de Jeugdwet is niet belegd bij de IGJ. Deze bevoegdheid is een verantwoordelijkheid van de gemeente zelf. Ook hier geldt dat signalen over het rechtmatig verstrekken van zorg voor een belangrijk deel terechtkomen / aanwezig zijn bij de toegang tot de zorg, monitoring en facturering.
Het is belangrijk dat de gemeente een werkproces heeft over hoe te handelen bij twijfels over de rechtmatigheid en een functionaris met bevoegdheden om hier onderzoek naar te doen (zowel bij het Persoonsgebonden budget als Zorg in Natura).
In de Jeugdwet is niet vastgelegd hoe de gemeente het toezicht op rechtmatigheid moet vormgeven. Hierin heeft de gemeente beleidsvrijheid. Diverse gemeenten in het land hebben hier dan ook op verschillende wijzen invulling aan gegeven.
-
Vraag:
In een situatie van co-ouderschap heeft de dochter sinds 2006 een pgb dat is ingezet om professionele hulp in te schakelen (niet in ZIN beschikbaar) in verband met een stoornis ( autistisch spectrum). In 2013 is er door moeder buiten vader om een nieuw pgb aangevraagd. Dat pgb gaat volgens vader volledig naar moeder en niet naar ingekochte zorg. Moeder geeft geen inzicht in aanvraag en besteding pgb.
Vader vindt dat moeder onterecht zichzelf uitbetaalt voor begeleiding van dochter. Dochter is volgens hem veel zelfstandiger dan moeder beweert. Volgens vader houdt moeder dochter bewust onzelfstandig zodat ze PGB voor zichzelf kan blijven krijgen. Vader heeft meerdere instanties aangeschreven wat hij kan doen om dit te stoppen en schrijft nu de gemeente met de vraag wie hem kan helpen.
Hoe moeten wij omgaan met dit signaal/ melding/ vermoeden van vader dat er sprake is van fraude. Welke rol heeft de gemeente hier als het gaat om fraudebestrijding en wat te doen?
Antwoord:
Het gaat kennelijk om een kind, jonger dan 18 jaar en een oude Jeugdzorgindicatie. Dan valt deze indicatie op grond van het overgangsrecht onder de Jeugdwet.
Dat betekent dat het nu valt onder de verantwoordelijkheid van de gemeente en dan kan er bij de omzetting, maar ook daarna, onderzoek worden gedaan door de gemeente. Artikel 2.9 van de Jeugdwet schrijft voor dat gemeenten een verordening voor de JW vaststellen, waarin onder meer regels worden gesteld “voor de bestrijding van het ten onrechte ontvangen van een individuele voorziening of een persoonsgebonden budget, alsmede van misbruik of oneigenlijk gebruik van de wet.”
Als de indicatie dus in het kader van de JW is overgegaan naar de gemeente, is de gemeente volgens de eigen verordeningsregels in de gelegenheid om voorwaarden aan de verstrekking te verbinden en onderzoek te doen naar de nakoming ervan. Daarbij kan ook gekeken worden of verstrekking van een PGB wel de juiste voorziening is en zo ja, welke voorwaarden er gelden voor de besteding. Cliënten houden wel hun oude rechten zolang er geen nieuwe indicatie is. In deze casus gaat het niet zozeer om de rechten maar om de invulling van het pgb.
-
- Zo ja, wat is de juridische grondslag, zo nee, waarom niet?
- Heeft u al voorbeelden van collegevoorstellen waarbij de Sociale Recherche wordt ingezet als toezichthouder rechtmatigheid.
Antwoord:
Ad 1.:
Of er naast het wettelijke aangewezen toezicht ook nog mogelijkheden zijn voor gemeenten om eigen toezichthouders rechtmatigheid aan te wijzen wordt niet helemaal duidelijk uit de Jeugdwet en andere documentatie.
Het is aan te raden een toezichthouder rechtmatigheid te benoemen. Een grondslag hiervoor kan worden opgenomen in de Verordening.
In principe kan iedereen worden aangewezen tot toezichthouder in de zin van artikel 5:11 van de Algemene wet bestuursrecht, tenzij in een bijzondere wet een afwijkende regel is opgenomen die dat uitsluit. De Jw sluit het niet uit, dus kan in principe ook een sociaal rechercheur worden aangewezen.
Ad. 2:
Zie allereerst het voorbehoud bij het antwoord ad 1.
Toezichthouders kunnen individueel als persoon worden aangewezen, waarbij wordt bepaald welke taak ze hebben en welke bevoegdheden daarbij horen. Dat kunnen in principe de toezichtsbevoegdheden zijn uit de artikelen 5:11 en verder Algemene wet bestuursrecht. Die persoon moet dan ook een beschikking krijgen.
Daarnaast kunnen toezichthouders categoriaal worden aangewezen, bijvoorbeeld alle sociaal rechercheurs van de afdeling SR van de gemeente X. Of een GGD. Voorbeelden van besluiten achter de links.
Handhaving en naleving - Wmo
-
Antwoord:
De Wmo 2015 kent geen regeling zoals in artikel 54 Participatiewet, waarin het recht op uitkering door gemeenten kan worden opgeschort.
Artikel 4:56 Algemene wet bestuursrecht (uit Titel 4:2 Awb, over Subsidies) is ook niet van toepassing, omdat een Wmo-pgb geen subsidie is (zie art. 2.3.6 lid 6 Wmo 2015). Een pgb in de Wlz is overigens wel een subsidie.
Wel is er op basis van artikel 2 lid 4 Regeling Wmo 2015 een mogelijkheid om pgb-betalingen (aan derden) op te schorten. Deze bevoegdheid kan niet door gemeenten zelf worden uitgeoefend, maar alleen door de Sociale Verzekeringsbank (SVB), al dan niet in samenspraak met de gemeente. Dit kan o.a. bij schending van de inlichtingenplicht, maar ook als er niet aan andere voorwaarden rond het pgb wordt voldaan.
De gemeente heeft wel andere (verdergaande) mogelijkheden, namelijk het herzien of intrekken van de beslissing tot toekenning van het pgb, en daarna evt. de mogelijkheid tot terugvordering, zie resp. artikel 2.3.10 lid 1 onder a. en d. Wmo 2016, en artikel 2.4.1 lid 1 Wmo 2015.
Op basis van artikel 2.3.6 lid 5, onder b. Wmo 2015 kan daarna verdere keuzevrijheid voor een PGB worden geweigerd. Dan kan er alleen nog maar een maatwerkvoorziening in natura worden verkregen.
-
Antwoord:
Omdat de Wmo bedoeld is voor mensen met beperkingen zijn er vaak gegevens beschikbaar over de gezondheid van mensen. Dat zijn bijzondere persoonsgegevens in de zin van de Wet bescherming persoonsgegevens.
Het uitgangspunt is dat het verwerken van persoonsgegevens met betrekking tot iemands gezondheid verboden is, zie artikel 16 Wet bescherming persoonsgegevens. Op dit uitgangspunt bestaan uitzonderingen, en die worden geregeld in Hoofdstuk 5 van de Wmo 2015.
Er moet daarbij onderscheid gemaakt worden tussen het omgaan met bijzondere persoonsgegevens aangaande de gezondheid in het kader van de uitvoering van de Wmo 2015 en omgaan met bijzondere persoonsgegevens aangaande de gezondheid bij het uitoefenen van toezichtsbevoegdheden door een toezichthouder. Een toezichthouder heeft een aparte rechtspositie in vergelijking met reguliere ambtenaren.
Paragraaf 5.1 Wmo 2015 gaat over de verwerking van persoonsgegevens, paragraaf 5.2 Wmo 2015 gaat over de uitwisseling van persoonsgegevens. Beide paragrafen kennen specifieke bepalingen voor de reguliere uitvoering (daar wordt verwezen naar “het college”) en voor toezichthouders.
Daarnaast is in artikel 6.1 lid 2 Wmo 2015 geregeld dat toezichthouders recht hebben op dossierinzage.
Dat artikel is echter geen vrijbrief voor toezichthouders om medische dossiers in te zien; het is geschreven voor bijzondere gevallen, met name toezicht op de Advies- en Meldpunten Huiselijk Geweld en Kindermishandeling, zoals bedoeld in hoofdstuk 4 van de Wmo 2015. Dat blijkt duidelijk uit de Memorie van Toelichting op het wetsvoorstel Wmo 2015, zie p.188 en verder. De MvT gaat overigens over het oorspronkelijke wetsvoorstel, dat later wel de nodige wijzigingen heeft ondergaan, en ook anders genummerd was.
De essentie is dus dat inzage in (medische) dossiers door toezichthouders alleen in bijzondere gevallen mogelijk is. Met het inzagerecht wordt de geheimhoudingsplicht, die bepaalde mensen beroepshalve hebben, doorbroken, zie ook artikel 5:20 lid 2 Wmo 2015. Die geheimhoudingsplicht rust, bij dossierinzage in bijzondere persoonsgegevens, dan ook op de toezichthouder, zie artikel 6.1 lid 3 Wmo 2015.
De toezichthouder moet zijn bevoegdheden alleen gebruiken voor zover dat redelijkerwijs nodig is voor het uitoefenen van zijn toezichtstaak, zie artikel 5:13 Algemene wet bestuursrecht. Dat betekent dat de gegevens voor het toezicht niet op een andere manier verkregen kunnen worden, en voor het onderzoek niet afgezien kan worden van de betreffende gegevens.
De MvT op de Wmo 2015 noemt in dit verband verder nog dat de toezichthouder van zijn inzagerecht alleen gebruik zal mogen maken in gevallen waarin in redelijkheid niet kan worden gevergd dat vooraf om toestemming wordt gevraagd of waarin toestemming vragen niet mogelijk is. Als voorbeelden worden genoemd grootschalige thematische onderzoeken, calamiteiten als gevolg waarvan de cliënt is overleden en andere ernstige gevallen, bijvoorbeeld kindermishandeling.
Meer informatie over het omgaan met deze gegevens is te vinden op de website van de Autoriteit Persoonsgegevens. Zie hier informatie over toestemmingsverlening en hier informatie over het beveiligen van de gegevens.
-
Antwoord:
Voor beschermd wonen mandateren regiogemeenten bevoegdheden aan de centrumgemeente. Mandaat betreft de bevoegdheid van een bestuursorgaan (bijvoorbeeld B & W van de gemeente A.) om in naam van een ander bestuursorgaan (bijv. B & W van gemeente B.) besluiten te nemen (zie artikel 10:1 Algemene wet bestuursrecht).
Mandaat is geen overdracht van de bevoegdheid zelf; de mandaatgever blijft zelf ook bevoegd.
De ene gemeente mandateert meer bevoegdheden dan de andere. Er worden dan andere artikelen uit de Wmo 2015 genoemd dan bij andere mandaatbesluiten. Zie bijvoorbeeld mandaatbesluit Westland, Buren, Peel en Maas.
Het ligt er dus aan wat er gemandateerd is aan (handhavings-)bevoegdheden.
-
Nee, de zogenaamde 'Fraudewet' is niet van toepassing op de Wmo 2015. De officiële naam is de Wet Aanscherping Handhaving- en Sanctiebeleid SZW-wetgeving. Via die wet is een aantal andere wetten aangepast, maar de Wmo 2015 of de Jeugdwet niet; die vallen ook niet onder de SZW-wetgeving, maar onder VWS.
-
Vraag:
De gemeente heeft (nog) geen rechtmatigheidstoezichthouder aangewezen en heeft de GGD gevraagd om met zijn toezichtbevoegdheden onderzoek te doen naar een aanbieder van pgb-ondersteuning. De Raad van Commissarissen (RvC) van deze aanbieder liet een aantal maanden geleden een accountantsrapport opmaken. Waarschijnlijk omdat de Raad de boel niet vertrouwde. Het betreft een forensisch rapport. De aanbieder (BV) is korte tijd later opgeheven en het accountantsrapport is niet bij de RvC terechtgekomen.
Daarom vroeg de gemeente de Wmo-toezichthouder van de GGD om met gebruikmaking van zijn inlichtingenbevoegdheid ex H5 Awb het accountantsrapport op te vragen bij de accountant. Die legde de vordering op zijn beurt voor aan zijn cliënt, de natuurlijke persoon achter de aanbieder/BV.