De mantelzorgwoning is geen nieuw fenomeen. Steeds meer mensen kijken naar deze mogelijkheid bij hun eigen woning, een ontwikkeling die ook MantelzorgNL en de VNG toejuichen. We  merken echter dat dat er nog vragen zijn bij gemeenten over bijvoorbeeld hoe het nu zit met het vergunningsvrij plaatsen, welke voorwaarden daarbij gelden etc., en MantelzorgNL krijgt vragen of de mantelzorgverklaring en nu echt nodig is.

Voor zowel de VNG als MantelzorgNL redenen om gezamenlijk alles wat we nu weten over mantelzorgwonen op een rij te zetten, aangevuld met voorbeelden hoe gemeenten omgaan met de mantelzorgwoning (en pre-mantelzorgwoning).

Update: verbeteringen

Wegens een fout die enkele oplettende lezers hebben gezien, is de handreiking die op 20 januari 2025 is gepubliceerd tijdelijk offline gehaald. Naast het corrigeren van de fout, hebben we een aantal andere verbeteringen doorgevoerd. Zo is er achterin een instructie voor het opzoeken van de actuele regels per gemeente of adres toegevoegd.

Nieuwe landelijke regels verwacht voor mantelzorgwoningen en bijgebouwen

Minister Keijzer (VRO) kondigde in februari 2025 aan om de regelgeving voor mantelzorgwoningen weer op landelijk niveau vast te leggen en het vergunningvrij plaatsen en bewonen van een mantelzorgwoning niet alleen voor mantelzorgers, maar ook alle eerstegraadsfamilie toepasselijk te maken (Zie het bericht Aangepast Wetsvoorstel Versterking Regie Volkshuisvesting naar Tweede Kamer gestuurd). 

De handreiking toont veel gemeenten die al soortgelijk beleid hebben ingezet, maar het rijk gaat dit naar verwachting ook regelen. De minister van VRO kondigde aan om dit te regelen via Besluit Versterking Regie Volkshuisvesting, met nader te bepalen voorwaarden. De planning van het afronden en inwerking treden van dit besluit is nog niet bekend.

Tot aan de inwerkingtreding van nieuwe landelijke regels voor mantelzorgwoningen (en bijgebouwen op het achtererf in het algemeen), die we niet eerder dan juni 2026 verwachten, gelden de regels van het gemeentelijk omgevingsplan en blijft dehandreiking actueel.