Met het rapport ‘Van Beschermd Wonen naar een Beschermd Thuis’ werd in 2015 een transformatie ingezet waarbij elke gemeente verantwoordelijk wordt voor haar eigen inwoners. In het Gooi had een aantal ‘regiogemeenten’ die verantwoordelijkheid toen al op zich genomen. 'Het ging tenslotte om ònze inwoners', geeft de toenmalige wethouder van de gemeente Huizen Janny Bakker-Klein als belangrijkste reden aan.
Dat betekende improviseren en goede afspraken maken, legt Janny Bakker uit. 'Voor die tijd ging iedereen naar centrumgemeente Hilversum. Maar wij zagen dat met lede ogen aan. Want waarom zou je niet gewoon je eigen mensen helpen? En ook Hilversum zat niet te wachten op dakloze mensen uit Huizen.'
Hetzelfde geldt voor mensen die uitstromen uit een instelling in een centrumgemeente. Ook die kunnen vaak beter terecht in de regiogemeente waar ze vandaan komen. Financieel werd het in het Gooi snel geregeld. Hilversum stopte middelen in een regiokantoor waar de regiogemeenten zo nodig uit konden putten.
Creatieve oplossingen
En dan volgt het ene na het andere praktijkvoorbeeld uit de inmiddels jarenlange ervaring in het Gooi. Van het opkopen en verkameren van panden en anti-kraak regelingen, tot het huisvesten van iemand in een stacaravan, die zich zo ongeveer had ingegraven in het bos. 'Maar wel met goede afspraken: over huur, hulp en begeleiding en dat je je wel een beetje moet gedragen. En over perspectief: doe je het goed, dan kom je bijvoorbeeld na 2 jaar op de lijst voor een zelfstandige huurwoning.'
Met al die creatieve oplossingen werd niet primair naar de regels gekeken, maar naar de mensen. 'Naar wat iemand nodig heeft, hoe je kunt helpen en wat je wèl kunt doen.' En soms werden ook de randen van de regels opgezocht. 'Als gemeente mag je bijvoorbeeld geen parkeerboetes voor iemand betalen. Maar je weet ook dat als je iemand met 1000 euro aan boetes laat zitten, de kansen op verbetering gering zijn. Dan kun je ook kijken of je niet een bijdrage uit het Fonds Bijzondere Noden kunt geven, zodat zo iemand zonder die zorg verder kan en je voorkomt dat hij verder afglijdt.'
Interventieteam voor crisisachtige situaties
De voormalige wethouder uit Huizen is inmiddels bestuursvoorzitter van Movisie, het landelijk kennisinstituut voor de aanpak van sociale vraagstukken. Maar ze werkte in het verleden ook al als operatieassistent en verpleegkundige en werd tijdens haar jaren in het openbaar bestuur 2 keer door Binnenlands Bestuur genomineerd als Beste bestuurder van Nederland.
Met Movisie werkt Janny vaak op het snijvlak van sociaal domein en openbaar bestuur. Zo werkt Movisie samen met een ‘Interventieteam’ dat kan bijspringen in crisisachtige situaties. 'Daarmee kijken we niet alleen naar dat specifieke incident, maar ook hoe we er van kunnen leren om vergelijkbare situaties duurzaam op te lossen.'
'Je kunt altijd een afweging maken'
'In de kern is het niet moeilijk. Je moet gewoon doen wat nodig is. Wij denken nogal snel dat de regels te strak zijn. Maar dat valt vaak mee. Het zijn meestal je eigen regels die je in de weg zitten. Ik had er destijds zelden last van dat iets niet kon. Ik herinner me slechts één keer dat iets eigenlijk niet mocht. Maar dan kun je nog steeds een afweging maken. Want wie stapt er naar de rechter als we het toch doen? Het uitgangspunt is dat je iemand wilt helpen en dat op een andere manier niet kan.
En in een gemeente als Huizen, met bijna 42.000 inwoners en misschien 6 dakloze cliënten op jaarbasis lijkt dat misschien makkelijker dan in een grote gemeente. Maar die 42.000 inwoners zijn er net zoveel als in een behoorlijke wijk in een grote gemeente.'