Op maandagavond 3 april vond in Utrecht het Bestuurdersdiner Veiligheid plaats. Dit diner wordt jaarlijks georganiseerd door het ministerie van JenV en de VNG. Ministers Yeşilgöz (JenV), Weerwind (Rechtsbescherming) en staatssecretaris Van der Burg (JenV) gingen in gesprek met ongeveer 80 burgemeesters.
Vitale processen volledig afhankelijk van digitale systemen
VNG-voorzitter Jan van Zanen opende het diner met een toespraak. Daarin richtte hij zich vooral op digitalisering. ‘We hebben er een wereld bij gekregen, digitalisering heeft ons veel moois gebracht.’ Maar hij wees ook op de keerzijde: ransomware, nepnieuws, het dark web, digitale spionage en cybercriminaliteit. Bovendien zijn vitale processen, zoals telecom, watervoorziening en financiële transacties, nu volledig afhankelijk van digitale systemen. Van Zanen: ‘Digitalisering heeft effect op onze veiligheid. En veiligheid is ónze verantwoordelijkheid.’
Met sterke sociale basis minder kans op criminaliteit en ondermijning
Dat vraagt om weerbaarheid en een proactieve opstelling, aldus Van Zanen. De overheid moet op de ontwikkelingen vooruitlopen en daarbij voor alle mogelijke oplossingen openstaan. Daarbij legde hij ook de link tussen veiligheid en sociaal beleid: ‘Als de sociale basis sterk is, hebben criminaliteit en ondermijning minder kans.’
Wetteloosheid regeert in het digitale domein
Ook de bewindslieden stonden in hun paneldiscussie stil bij de informatiesamenleving. Minister Yeşilgöz gaf aan dat digitalisering ook mogelijkheden biedt om juist veiliger te worden. ‘Maar het is ons nog niet gelukt om onze regelgeving aan te passen aan de werkelijkheid van de digitale wereld. Daardoor regeert wetteloosheid in het digitale domein. Dat leidt tot hulpeloosheid en tot vragen over hoe de burgemeester kan ingrijpen bij digitale schendingen van de openbare orde.’ Aan de gesprekstafels werd aangedrongen op een betere informatiepositie van de overheid en ging het over de verhouding tussen veiligheid en privacy.
Zoek ruimte in creatieve oplossingen
Het uitwisselen van best practices en het delen van dilemma's tussen bestuurders zou volgens de minister een deel van de oplossing kunnen zijn. Net als ruimte zoeken in creatieve oplossingen. Ze sloot af met een oproep aan de burgemeesters om de vele veiligheidsvraagstukken van dit moment - ondermijning, radicalisering en de invloed van online op de offline wereld - met lef aan te pakken. Daarbij moet de overheid zich volgens de minister verplaatsen in de gebruikers van de digitale leefwereld, veelal jongeren, op basis van vertrouwen.