Een parel

Meer dan 3000 inwoners, maatschappelijke partners en werkgevers dachten mee over de beoogde resultaten voor het sociaal domein. Dat leverde 50 resultaten op die inzet werden van een aanbesteding. De aanbiedende partijen zochten vervolgens de samenwerking en wonnen als samenwerkingsverband WELSAAM in 2017 de aanbesteding. Dit samenwerkingsverband bestaat uit 28 organisaties, met 14 hoofdaannemers en 14 onderaannemers. Deze organisaties zijn allen gericht op het voorliggend veld en preventie. Opvallend is dat zowel formele en grote partijen, zoals Humanitas en Solidez, als informele en kleine partijen, zoals Spelotheek en Vluchtelingenonderdak, onderdeel zijn van de aanbesteding. Alle partners hanteren dezelfde manier van verantwoording naar de gemeente: op basis van effecten van de ingezette activiteiten.

Achtergrond en uitgangspunt

WELSAAM had behoefte om niet meer te rapporteren op uren, aantal activiteiten en aantal deelnemers (output). De organisaties willen weten welke effecten hun activiteiten hebben op inwoners en waaraan ze dat kunnen zien (outcome). Hiermee wisten ze de gemeente te overtuigen om output-sturing los te laten. Deze beweging sluit aan op drie Wageningse principes: we doen het samen, we gaan uit van vertrouwen (andere manier van verantwoorden) en we zoeken actief naar vernieuwing (experimenteerruimte). Dat Wageningen daarbij Mijn Positieve Gezondheid hanteert past bij het uitgangspunt van haar gezondheidsvisie.

Aanpak

Vanuit de visie dat sociaal beleid een gezamenlijke verantwoordelijkheid is en dat daarbij zeggenschap hoort, wil de gemeente iedereen in de stad betrekken bij het bedenken en uitvoeren van beleid. Mensen die in Wageningen wonen en werken hebben vragenlijsten ingevuld en bijeenkomsten bijgewoond om te komen tot de beoogde resultaten voor het sociaal domein. Hierbij waren inwoners, maatschappelijke partners en werkgevers aanwezig. De gemeente was organisator én deelnemer: de gemeenteraad, het college van burgemeester en wethouders, adviesraden en beleidsmedewerkers waren bestuurlijk en inhoudelijk betrokken. Zie bijlage 3 van Samen Wageningen voor een uitgebreide toelichting op het proces en de methodiek.

Wat zijn de effecten van de ingezette activiteiten? En dragen deze bij aan de 50 beoogde resultaten? Dit zijn vragen die WELZAAM beantwoord wil hebben. Het samenwerkingsverband heeft ieder beoogd resultaat vertaald in een vraag. Het belangrijkste is dat de vragen aansluiten bij de leefwereld van de deelnemers. Mijn Positieve Gezondheid dient als inspiratiebron.

De beoogde resultaten zijn ingedeeld naar de vier categorieën van het beleidskader Samen Wageningen:

1. Verbinden en ontmoeten.
2. Signaleren, informeren en uitwisselen.
3. Vraaggerichte hulp en ondersteuning.
4. Meedoen en initiatieven.

Per activiteit in deze categorieën is duidelijk aan welk resultaat ze bijdragen en met welke vragen het effect van de activiteit wordt gemeten. De klant vult de vragen in, eventueel ondersteund door een vrijwilliger of professional.

Met het invullen van de vragenlijsten is de effectmeting op activiteitenniveau niet compleet. Persoonlijke duiding van kwantitatieve gegevens maakt het verhaal af. Wageningen maakt gebruik van storytelling, persoonlijke opmerkingen en filmisch verslag. Een filmmaker loopt bijvoorbeeld enkele dagen mee, en brengt in beeld wat een dagbesteding voor de deelnemers oplevert.

Opbrengst

Binnen het samenwerkingsverband WELSAAM leren de organisaties elkaar goed kennen. Doorverwijzen wordt zo makkelijker en van onderlinge concurrentie is geen sprake. De organisaties binnen WELSAAM leren door de interpretatie van de data samen verder, waardoor synergie ontstaat (1+1=3).

WELSAAM, de accountmanager van de gemeente en de kartrekkers van de vier categorieën hebben de ambitie om monitoringgegevens te duiden in interactieve sessies. Het delen van succesfactoren, uitdagingen en benodigdheden om de dienstverlening te verbeteren staan daarin centraal. Op initiatief van WELSAAM vinden ontwikkeltafels plaats. Doel van deze ontwikkeltafels is om samen te leren en te innoveren, bijvoorbeeld op het gebied van vroegtijdige signalering van schulden.

Uitdagingen

WELSAAM bestaat uit verschillende partijen: groot, klein, professioneel, vrijwilligers. Organisaties spreken soms niet dezelfde taal, sommigen hebben minder capaciteit dan anderen, waardoor het lastig is om zoveel partijen aangehaakt te houden bij het samenwerkingsverband en de monitoring van de activiteiten. De kleine organisaties die voorheen kleine subsidies ontvingen, hoefden niet te rapporteren. Met elkaar voor het grote geheel gaan, vraagt dus meer van kleine organisaties.

Deze manier van monitoren bevindt zich nog in een pril stadium. WELSAAM is in 2018 gestart en onlangs zijn de eerste resultaten over 2018 gepresenteerd. De monitor geeft inzicht in hoe deelname aan de activiteit heeft bijgedragen aan de beoogde resultaten. De volgende stap is dat de gemeente inzicht krijgt in de maatschappelijke effecten van haar beleid. De aanname is dat beoogde resultaten van de activiteiten leiden tot geformuleerde doelen en maatschappelijke effecten. Nu worden alleen deelnemers van WELSAAM bevraagd, terwijl maatschappelijke effecten geënt zijn op de totale populatie. Wageningen wil dus aanvullend op de monitor, per maatschappelijk effect, een aantal indicatoren meten. Hiervoor wil ze bronnen gebruiken zoals de gezondheidsmonitor, cliëntervaringsonderzoeken, CBS-gegevens.

Solidez is de penvoeder die namens de 28 organisaties rapporteert aan de gemeente. Een uitdaging is om een juiste rolverdeling te creëren tussen de kerngroep van WELSAAM en de gemeente als toezichthouder, opdrachtgever en tegelijk als partner en mede uitvoerder. Daarnaast vraagt het duiden van de data een andere houding van de gemeente: de gemeente moet als partner van WELSAAM samen optrekken. Het schakelen tussen deze rollen is ook een uitdaging.

Tip

Ontwikkel met verschillende maatschappelijke organisaties een monitor. Zo ontstaat een gezamenlijk beeld van wat je wilt weten. Maak de vragenlijst niet langer dan 10 vragen, die inwoners binnen enkele minuten kunnen invullen.

Meer info

• Esther van der Zee, E.vanderZee@solidez.nl.
• Job Brouwers, Job.Brouwers@wageningen.nl.