Dag na dag waren ze op de journaals, de voorpagina’s van de kranten en onderwerp van gesprek in talloze talkshows: de groeiende groep van honderden asielzoekers die buiten sliepen in Ter Apel. Simpelweg omdat ruim 1/3 van de 50.000 opvangplekken in azc’s bezet werden door statushouders waar geen woning voor was. Het college van burgemeester en wethouders in Utrecht besloot toen om 6 weken lang alle passende vrijkomende woningen toe te wijzen aan deze statushouders.
'Uiteindelijk hadden we maar 4 weken nodig', kijkt senior adviseur (T)huis voor Iedereen Marleen Nijhuis terug op die woelige periode.
Regiodeal Flexwonen
Samen met collega Willem ten Voorde, sociaal architect in Utrecht en collega-ambtenaren van omliggende gemeenten, woningcorporaties, het COA, Vluchtelingenwerk, de wethouders en nog talloze anderen ontstond in een razend tempo een hecht team met dito ‘clubgevoel’, waarin 24/7 alles werd gedaan om in Utrecht de inhaalslag te maken die zo bitter nodig was. Met de gemeenten van de Veiligheidsregio Utrecht, de provincie en het rijk werd in korte tijd de ‘Regiodeal Flexwonen’ gesloten.
Winnend team
Het vergde veel improviseren en creativiteit. Toen bijvoorbeeld bleek dat Vluchtelingenwerk de plotse toestroom maar moeilijk kon bolwerken, schoven daar medewerkers van een woningcorporatie aan om het wel voor elkaar te krijgen. Ook werd er onderling veel gebeld, ge-appt en bleven bestuurders ook vanaf hun vakantiebestemmingen continue betrokken en actief. Die innige samenwerking bracht een sfeer als in een winnend team, waarmee nog meer nieuwe energie vrijkwam. Zo werden in 4 weken ruim 450 statushouders in de regio gehuisvest.
Amersfoort volgde en nog een aantal gemeenten en in een half jaar tijd wisten 344 Nederlandse gemeenten ondanks de krapte op de woningmarkt, ruim 17.000 statushouders aan een woning te helpen. Dat waren bijna 1800 plekken meer dan de taakstelling van het rijk.
Meer interviews over Beschermd Thuis
Duivels dilemma
'Dit kun je op die manier maar één keer doen', volgens de Utrechtse ambtenaren. Want het betekende ook dat andere kwetsbare groepen met voorrang op een sociale huurwoning, zoals mensen die konden uitstromen uit maatschappelijke opvang en Beschermd Wonen, of urgenten, hierdoor wat langer moesten wachten. Net als dat gezinnetje dat al 10 jaar op de wachtlijst staat voor een sociale huurwoning.
'En geen misverstand: àlle doelgroepen zijn ons bestuur even lief', benadrukt Willem. 'Het was echt een duivels dilemma. Maar uiteindelijk heeft het goed uitgepakt. Aan alle partijen werd gevraagd met lef en onorthodox te werk te gaan. Wij, het COA, de corporaties: huren werden afgetopt, processtappen ingekort. En dankzij deze versnellingsactie kregen we extra geld van het rijk voor het versneld realiseren van tijdelijke woningen. Daardoor hebben we meer kunnen doen om onze achterstand in te lopen bij statushouders, maar ook het flexwonen kunnen aanjagen, waarmee we op de iets langere termijn ook andere aandachtsgroepen sneller kunnen helpen.'
1.000 extra tijdelijke woningen per jaar
De ‘deal’ leverde namelijk ook extra rijksgeld op en werd aan de bouw van 1.000 extra tijdelijke woningen per jaar gekoppeld. Procedures voor tijdelijke woningen verlopen sneller, waardoor eind dit jaar vermoedelijk al tussen de 800 en 900 van deze woningen kunnen worden opgeleverd. En daarvan wordt weer 30 procent toegewezen aan de verschillende aandachtsgroepen voor maatschappelijke opvang, beschermd wonen en statushouders.
'Nogmaals; je kunt dit maar één keer doen. Maar het heeft ons ook geleerd dat je juist verder vooruit moet kijken, Bij Maatschappelijke Opvang, Beschermd Wonen, Beschermd Thuis, zijn we vaak nog te veel in het moment bezig. We moeten breder kijken, structurele oplossingen zoeken, juist ook met het oog op de langere termijn. En daarvoor kunnen we ook hier van leren. Pak het integraal aan.'