Wilt u meer weten over 1 van onderstaande trends/praktijkvoorbeelden of bent u benieuwd hoe andere COVID-zaken in het buitenland worden aangepakt? Neem dan contact op met Irene ten Teije.

Algemene psychosociale hulp en ondersteuning

In veel landen en gemeenten wordt men zich meer bewust van de sociale impact van de coronapandemie. Er komen meer meldingen binnen over stress, angst, eenzaamheid, huiselijk geweld en depressie. Een aantal gemeenten en provincies heeft zelf diensten en projecten ontwikkeld om inwoners te helpen bij deze klachten. Hieronder een aantal voorbeelden van psychosociale hulp en ondersteuning op gemeentelijk niveau:

• De Belgische gemeente Hoogstraten heeft haar bestaande website Fit in je hoofd geactualiseerd naar aanleiding van de coronacrisis. Op deze website staan praktische tips en adviezen voor inwoners om hun fysieke en mentale gesteldheid op peil te houden. Daarnaast kunnen inwoners hier alle contactgegevens vinden voor (gemeentelijke) hulpdiensten. 
• Een voorbeeld van een gemeente die heel actief in de psychosociale hulp is gestapt, is de gemeente Beşiktas, onderdeel van de metropool Istanbul. Beşiktas staat bekend als een progressieve gemeente, met een relatief jonge burgemeester uit een oppositiepartij. Een greep uit de activiteiten van Beşiktas op dit gebied:
  o    Live videoplatform voor GGD-psychologen en diëtisten 
  o    Digitale (foto)parade op Nationale Kinderdag en websites voor kinderkoren en kinderverhalen
  o    Anti-stresscampagne vanuit de GGD, yogascholen, muziekscholen, theaters, sportverenigingen. Activiteiten en consulten vinden plaats in parken. Het idee is om de eenzame en gestresste inwoner naar buiten en actief te krijgen.
  o    De gemeente heeft een soort online voedselbank gelanceerd; bewoners kunnen via deze site producten doneren aan buurtgenoten. Dit organiseert praktische solidariteit; de donateurs weten dat hun 'blessing boxes’ naar de buurt gaan en de ontvangers weten dat hun buurtgenoten naar ze omzien.
• De Canadese provincie Québec is van plan 100 miljoen Canadese dollar in de lokale mentale gezondheidsdiensten te investeren, naar aanleiding van onder andere de grotere behoefte aan ondersteuning tijdens de coronapandemie. Het geld zal voornamelijk gaan naar het uitbreiden van de bestaande diensten voor psychische ondersteuning en hulpverlening in onder meer ziekenhuizen. 

Signalering en preventie 

• De stad Barcelona doet veel aan het tegengaan van eenzaamheid en helpen van ouderen; dat was ook al het geval voor de coronacrisis. De stad heeft hier duidelijk beleid op ontwikkeld en verleent ook subsidies aan maatschappelijke organisaties. In Barcelona wordt nu extra veel met scholen gewerkt, omdat zij een goede signalementsfunctie hebben wat betreft de situatie in families.
• De stad Bristol voert actief campagne tegen eenzaamheid onder de noemer Are you OK?, een samenwerking tussen de gemeenteraad van Bristol en het Keeping Bristol Safe Partnership (een al bestaand samenwerkingsverband tussen verschillende publieke en maatschappelijke instellingen gericht op lokale veiligheid). Met een informatieve website, posters en advertenties in lokale media probeert men meer bewustwording te creëren over (de toename van) huiselijk geweld en mentale problemen tijdens de coronapandemie. In het verlengde daarvan biedt de campagne mensen informatie over wat zij kunnen doen en hoe ze hulp kunnen inschakelen als zijzelf of iemand in hun omgeving hiermee te maken krijgt.
• Sinds 23 maart 2020 heeft de Franse gezondheidsdienst de CoviPrev-enquête onder de bevolking gelanceerd om veranderingen in gedrag (zoals sociale isolatie, consumptie van alcohol en tabak, voeding en fysieke activiteit) en mentale gezondheid (algemeen welzijn, stoornissen) te volgen. Aan het begin van de pandemie werd deze enquête 1 keer per week uitgezet aan een panel van 2000 inwoners, later in het jaar werd dit afgebouwd naar 1 keer per maand. Via de enquête kan de Franse gezondheidsdienst:
  o    toezicht houden op de goedkeuring van beschermende maatregelen en de gezondheid van de bevolking tijdens de beperkende maatregelen
  o    informatie verzamelen die nodig is om preventiemaatregelen bij te sturen
  o    ongelijkheden op gezondheidsgebied bewaken en tegengaan
  o    profiteren van kennis die nuttig is voor het beheer van toekomstige pandemieën en crises

Psychosociale hulp en ondersteuning voor specifieke (kwetsbare) groepen

• In  België wordt via 1 kanaal psychosociale ondersteuning aangeboden voor zorgpersoneel en bewoners van zorginstellingen. Dit interactief platform is beschikbaar voor iedereen die werkt in zorg en welzijn via de website dezorgsamen.be, gelanceerd door het Vlaamse departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. Het platform organiseert ook digitale activiteiten, zoals webinars, over mentaal welzijn. Het departement wil daarnaast de directe sociale omgeving (partner, familie, vrienden, collega’s) van de medewerkers uit zorg en welzijn ondersteunen in hun rol als eerste helper. Sinds begin mei worden er interactieve webinars aangeboden rond relevante thema’s voor de medewerkers in zorg en welzijn en hun steunfiguren. Dit past ook binnen het actieplan Mentaal Welzijn dat werd goedgekeurd door de Vlaamse regering.
• Malmö (Zweden) organiseert een grootschalige campagne gericht op het tegengaan van geweld tegen jongeren en (jonge) vrouwen, als onderdeel van de coronamaatregelen. Deze omvat: 
  o    een 24-uurs hulp- en advieslijn
  o    een specifieke campagne gericht op vrouwen die te maken hebben met eergerelateerd geweld op Snapchat
  o    een vervolgcampagne over dit thema op Facebook gericht op meisjes en vrouwen van 15 tot 44 jaar
  o    informatie bij lokale bushaltes over waar daders terecht kunnen als ze hulp willen om hun gedrag te veranderen
• De gemeenteraad van Madrid heeft 15 extra plaatsen in gedeelde huisvesting geopend voor slachtoffers van gendergerelateerd geweld, in reactie op de toename van gevallen van gendergeweld als gevolg van COVID 19. Het departement voor families en sociale zaken kondigde de opening van 3 nieuwe huizen voor slachtoffers van gendergerelateerd geweld aan.  Dit vergroot de capaciteit van de gemeentelijke diensten en bevordert uiteindelijk ook het herstel van de slachtoffers, door verdere sociale ondersteuning. 
• De Vlaamse VVSG heeft een draaiboek gemaakt dat gemeenten kunnen gebruiken voor zogenoemde opbelacties. Een opbelactie is bedoeld om mensen die het zwaar hebben vanwege het sociaal isolement, bijvoorbeeld alleenstaande ouderen, ten tijde van de lockdown (extra) te ondersteunen. Het doel van de actie is dat Vlaamse gemeenten hiermee op een veilige manier kwetsbare groepen kunnen blijven bereiken.