9 februari 2022

Om die riemen te verstevigen vinden onder meer regionale ‘zorgfraude-bijeenkomsten’ plaats met bestuurders en betrokken ambtenaren. Ze komen bijeen om brede samenwerking vorm te geven, met elkaar te verbinden en ideeën uit te wisselen. Op donderdag 27 januari jl. organiseerde VNG Naleving samen met de Vereniging van Zuid-Hollandse Gemeenten (VZHG) een bijeenkomst voor gemeenten uit Rijnmond en Zuid-Holland Zuid. Arno van Kempen, wethouder sociaal domein van de gemeente Teylingen, trad op als digitale gastheer van deze online bijeenkomst. We vroegen hem naar zijn ideeën over de aanpak van zorgfraude in zijn regio.

Wat zijn belangrijke ‘sloten’ die gemeenten kunnen aanbrengen op de toegangspoort naar de zorg?

Het eerste waar ik altijd aan denk is het vergroten van de kennis van het zorgveld en het verbeteren van de gesprekstechnieken aan de poort. Je hebt te maken met mondige inwoners die zelf vaak redelijk goed op de hoogte zijn. Het is belangrijk dat consulenten de vraag achter de vraag weten te achterhalen, inwoners wijzen op hun eigen verantwoordelijkheden en kritisch durven te zijn. 

In het verlengde hiervan zijn wij ook bezig met de integratie van het stappenplan van de Centrale Raad van Beroep (CRvB) bij de motivering van toekenningen of afwijzingen. De Raad gaf in een uitspraak over de uitvoering van de Jeugdwet van 1 mei 2017 zo’n stappenplan mee als richting voor gemeenten. Op 21 maart 2018 volgde een vergelijkbare leidraad voor de Wmo 2015. Het gaat kort gezegd om het vaststellen van de hulpvraag in relatie tot de zelfredzaamheid, het vaststellen van de benodigde ondersteuning en het bekijken hoe die verleend kan worden. Een maatwerkvoorziening is hierin idealiter de laatste optie. 

En hoe kunnen betrokken partijen elkaar helpen bij het voorkomen en bestrijden van zorgfraude?

Brede samenwerking is een belangrijk wapen voor gemeenten in de strijd tegen zorgfraude. En daarmee bedoel ik dat we als gemeenten gezamenlijk zeggen: ‘Zorgfraude, dat pikken we niet en dat pakken we aan.’ Maar ook dat we richting Den Haag kunnen aangeven wat we nodig hebben. 
Voor de gemeente Teylingen is samenwerking, naast gesprekstechnieken en het stappenplan, echt een speerpunt. We stimuleren de samenwerking tussen verschillende afdelingen, met andere domeinen, zoals ondermijning, en met andere gemeenten en partners binnen de keten. Onmisbaar als je kijkt naar de aanpak van malafide zorgaanbieders. Met het oog daarop willen we hier ook nóg meer inzetten op contractbeheer om het zorgaanbod te monitoren.

Zijn er goede voorbeelden van andere gemeenten die u inspireren?

TOM in de buurt in Alphen aan de Rijn is er zo een. Heeft iemand een hulpvraag op het gebied van begeleiding of vervoer, dan moet diegene zich melden bij Tom in de buurt. Binnen een netwerk van vrijwilligers of algemene voorzieningen wordt gekeken of er een oplossing voorhanden is. Pas als dat er niet blijkt te zijn, komt een maatwerkvoorziening in beeld. Vanwege het voortraject is de verstrekking van zo’n maatwerkvoorziening, een pgb, vrijwel altijd goed gemotiveerd.

Een ander voorbeeld zag ik in de gemeente Haarlemmermeer. Daar werkt – of in ieder geval werkte – de indicerend consulent met een simpele vragenlijst. Hierbij kon hij of zij aan de hand van enkele eenvoudige vragen een eerste beoordeling doen over de betrouwbaarheid van een pgb-aanbieder. Bijvoorbeeld? Of de aanbieder staat ingeschreven bij de Kamer van Koophandel of een fatsoenlijke website heeft. Hiermee kun je een deel van de louche partijen al bij de poort tegenhouden. 

Waar hebben gemeenten in uw ogen ‘dringend’ behoefte aan?

Een groot deel van ons stevige antwoord op zorgfraude ligt in brede samenwerking en verbinding. Maar dat kunnen we niet alleen. Daarom doe ook ik een dringend verzoek richting Rijksoverheid om de huidige wetten te verruimen. Niet enkel wat betreft gegevensdeling, maar bijvoorbeeld ook als het gaat om de mogelijkheden voor terugvordering bij zowel zorg in natura als pgb. 

Meer informatie

• Het Wmo-stappenplan bij een melding van behoefte aan maatschappelijke ondersteuning (Sociaalweb.nl)

• Centrale Raad geeft regels voor afhandeling jeugdhulpverzoeken (Derechtspraak.nl)

• ‘Maak de aanpak van zorgfraude bestuurlijke topprioriteit’ (2 juni 2021)

• Routekaart Toezicht, Handhaving en Naleving | Wmo 2015 en Jeugdwet