Is het mogelijk iemand "onvrijwillig" de plaats op de kieslijst af te laten staan of die persoon helemaal te verwijderen, bijvoorbeeld doordat de partij hem royeert?

Antwoord
Het kiesstelsel heeft de kiezer als uitgangspunt. De kiezer mag stemmen en bepaalt wie er in de raad komt. Dat politieke partijen een rol spelen doordat ze kandidatenlijsten samenstellen is bij wijze van spreken bijzaak. Een politieke partij kan een lid royeren of uit de fractie zetten, maar dat heeft geen enkele invloed op de invulling van de zetels in de raad. Er zijn zelfs partijen die kandidaten een overeenkomst laten tekenen waarbij een raadslid belooft bij onenigheid over de politieke koers zijn of haar zetel op te geven. Een dergelijke afspraak is echter juridisch niet bindend want in strijd met de wet.

De gemeente heeft geen bemoeienis met wat er binnen de politieke partijen gebeurt. Na de verkiezingen wordt de definitieve rangschikking vastgesteld op basis van de verkiezingsuitslag (de kandidaten kunnen nog wisselen als gevolg van voorkeursstemmen). Die lijst geldt dan voor vier jaar en wordt door de gemeente gevolgd in geval van een vacature. Of leden inmiddels geroyeerd zijn doet niet ter zake (voor de gemeente). Een kandidaat kan wel uit eigen beweging een verklaring ondertekenen dat hij niet voor een raadszetel in aanmerking wil komen of een benoeming weigeren. Als een persoon geroyeerd is en zijn benoeming aanneemt gaat deze doorgaans als fractie in de raad onder de eigen naam (of zelf gekozen partijnaam).

Partijen worden geacht hun kandidatenlijsten zorgvuldig samen te stellen, leden te screenen etc., en dus vooraf heel zorgvuldig te werk te gaan, omdat na de verkiezingen de uitslag vaststaat en er niets meer gewijzigd kan worden.