Een gemeente kan van een verordening afwijken. Omdat een verordening door de gemeenteraad wordt vastgesteld, is het echter wel aan de gemeenteraad om hierover te beslissen. Verder is het ook aan de gemeenteraad om te beslissen in welke vorm dit plaats moet vinden en wat dus voor het afwijken nodig is. 

In de regel wordt in gemeenten alleen bij verordening van een verordening afgeweken. Dit betekent dat er een aparte verordening moet komen of een verordening die de participatieverordening aanvult. In sommige gemeenten is een gewoon gemeenteraadsbesluit voldoende.