Op het gebied van onderwijshuisvesting zijn er grote veranderingen op komst in 2015. Het budget wordt de komende jaren flink gekort. Het Rijk wil € 256 miljoen uit het Gemeentefonds nemen en overhevelen naar de lumpsum voor primair en voortgezet onderwijs. Daar bovenop komt een extra uitname van € 158 miljoen omdat het primair onderwijs straks zelf verantwoordelijk wordt voor het buitenonderhoud van schoolgebouwen, het voorgezet onderwijs is dat al.Hieronder gaan we uitgebreid op de twee ontwikkelingen in.
1) Overheveling € 256 miljoen uit Gemeentefonds voor lumpsum Funderend Onderwijs per 2015
Het kabinet wil, conform regeerakkoord, met ingang van 2015 € 256 miljoen uit het Gemeentefonds nemen. Aanleiding hiervoor is de veronderstelde onderbesteding van gemeenten voor onderwijshuisvesting (motie van Kamerlid Haersma-Buma). Het kabinet voegt dit geld toe aan de lumpsum van het funderend onderwijs (primair en voortgezet onderwijs).
Wat betekent dit voor gemeenten?
Deze korting heeft negatieve gevolgen voor de integrale huisvestingsplannen onderwijshuisvesting van gemeenten. Het geld kan namelijk binnen de lumpsum niet geoormerkt worden en schoolbesturen mogen, binnen de huidige wetgeving, niet investeren in nieuwbouw (het zogenaamde investeringsverbod Primair Onderwijs). Deze overheveling betekent dus dat dit geld verloren gaat voor nieuwbouw van scholen in het Primair Onderwijs.
Standpunt VNG
De VNG vindt dat deze uitname in strijd is met de bestuurlijke afspraken rond het Gemeentefonds: de uitname gaat namelijk niet gepaard met een overheveling van taken.
De VNG zal bij het Rijk pleiten voor een verruiming van het zogenaamde investeringsverbod voor het Primair Onderwijs. Samen met de PO-raad is er een kwaliteitskring Onderwijshuisvesting ingesteld in 2012. Deze kwaliteitskring heeft een helder en eenduidig kader ontwikkeld voor de verbetering van de kwaliteit van onderwijshuisvesting. Dit kader wordt najaar 2013 gepresenteerd. De uitname van de € 256 miljoen en het investeringsverbod voor het Primair Onderwijs belemmeren dit streven in grote mate.
2) Wetswijziging overheveling buitenonderhoud en aanpassingen PO
Op 1 januari 2015 komt er een wetswijziging waarbij de verantwoordelijkheid voor het buitenonderhoud en aanpassingen Primair Onderwijs (PO) overgaat van gemeenten naar schoolbesturen. Het wetsvoorstel is op 25 juni 2013 aan de Tweede Kamer gezonden en wordt naar verwachting dit najaar behandeld. Deze wetswijziging heeft een uitname uit het Gemeentefonds tot gevolg van € 158 miljoen. Dit bedrag wordt aan de lumpsum van het PO toegevoegd.
Wat betekent dit voor de gemeenten en de schoolbesturen?
Vanaf 1 januari 2015 zijn schoolbesturen in het PO volledig verantwoordelijk voor het buitenonderhoud en aanpassingen van schoolgebouwen. Hiermee worden de verantwoordelijkheden gelijk geschakeld met die in het Voortgezet Onderwijs (VO) met één uitzondering: Het VO mag onder voorwaarden investeren in nieuwbouw. Schoolbesturen in het PO mogen dit niet. De wet voorziet in een verbod hierop.
Procedure in 2014
Voor het jaar 2014 blijft de huidige procedure van aanvragen door de schoolbesturen en vaststellen van het programma door het college ongewijzigd. Een schoolbestuur dat in aanmerking wil komen voor het bekostigen van een voorziening onderhoud of aanpassing in het jaar 2014 moet hiervoor bij het college een aanvraag indienen. Deze aanvraag moet men indienen voor de datum die in de gemeentelijke verordening is opgenomen (de modelverordening van de VNG gaat uit van 1 februari). Het college betrekt deze aanvraag bij het opstellen van het programma 2014.
Procedure in 2015
Voor het jaar 2015 geldt dat de schoolbesturen voor het bekostigen van de voorzieningen onderhoud en aanpassing ook de procedure van de verordening moeten volgen. Schoolbesturen moeten dus in 2014 voor de in de gemeentelijke verordening opgenomen datum een aanvraag bij het college indienen, ondanks dat bekend is dat de wetswijziging op 1 januari 2015 plaats vindt. Het college neemt de aanvragen voor het jaar 2015 gewoon in behandeling.
Let op datum wetswijziging
Op het moment dat de Tweede Kamer de wetswijziging heeft vastgesteld is de definitieve datum bekend waarop de WPO en WEC worden gewijzigd. Is de datum 1 januari 2015, dan is in de wet opgenomen dat de voor het jaar 2015 ingediende aanvragen van rechtswege vervallen. Het is voor de schoolbesturen dus van belang om ook in 2014 een aanvraag in te dienen voor de situatie dat de wetswijziging op een later tijdstip dan 1 januari 2015 in werking treedt.
Meer informatie