MUZIEK: [RUSTIGE INTROMUZIEK]

VOICE-OVER: Grip op Informatie. Een podcast van VNG. Met Désirée Groeneveld.

Désirée Groeneveld: Inmiddels zijn veel onderwerpen in deze podcastreeks van Grip op Informatie de revue gepasseerd: leveranciersmanagement, vernietigen van digitaal opgeslagen informatie, de Woo zelf, om maar wat onderwerpen te noemen. Dit keer gaan we het hebben over een afkorting, namelijk ORI. Denk je nu: ORI? Mocht dat je niks zeggen, we gaan het er uitgebreid over hebben. Het doel, de nut, de noodzaak. Ik praat erover met mijn collega Sander Bakker, VNG-projectleider Open Data. Welkom, Sander. Leuk dat je mee wilt werken aan de podcast van Grip op Informatie. Ik heb begrepen, je staat vlak voor de vakantie, maar voordat je je koffers gaat pakken, gaan we het hebben over ORI. Wat is ORI?

Sander Bakker: ORI is een afkorting, en dat staat voor Open Raadsinformatie. Dat is een tijd geleden geboren onder het actieplan Open Overheid. Het actieplan had als doel om informatie actief openbaar te maken, en Open Raadsinformatie is eigenlijk een van de eerste projecten geweest onder het actieplan Open Overheid.

Désirée Groeneveld: Het is toch niet nieuw, dit?

Sander Bakker: Nee, het is zeker niet nieuw. Het actieplan dateert al van, uit mijn hoofd, 2017. Dat is opgepakt. Gebleken was ook dat daar meer vraag naar is, dat gemeenten het interessant vinden, leveranciers vinden het interessant en hergebruikers ook. Dat heeft ervoor gezorgd dat er middelen beschikbaar zijn gekomen vanuit het GGU. En met die middelen hebben we het verder kunnen brengen. Dus we hebben een raadpleegomgeving kunnen gaan inrichten, we hebben meer gemeenten aangesloten en op die manier hebben we het wat groter gemaakt. En op dit moment staan we eigenlijk aan de vooravond om deze informatie, die we nu allemaal hebben opgehaald, ook richting PLOOI, richting de Wet open overheid te bewegen.

Désirée Groeneveld: Je hebt het over actieplan Open Overheid, je hebt het over een raadpleegomgeving. Niet nieuw, maar waarom hebben we het er nu dan over?

Sander Bakker: We hebben het er nu over, omdat het eigenlijk is geboren vanuit de wens om informatie actief openbaar te maken. Een hele belangrijke, mooie wens en het was ook heel erg gedreven vanuit het stimuleren van de democratie, transparantie, ervoor zorgen ook dat de journalistiek daarmee verder kan gaan. En op dit moment is dat een beetje veranderd. We zijn een beetje aan het kantelen. Er is op dit moment een Wet open overheid. Twee informatiecategorieën onder die Wet open overheid, dat is 2a en 2c. Die vallen eigenlijk binnen Open Raadsinformatie gelukkig.

Désirée Groeneveld: Kun je zeggen wat die informatiecategorieën 2a en 2c zijn?

Sander Bakker: Dat zijn de ingekomen stukken en de agenda en de verslagen.

Désirée Groeneveld: Oké. Het bestaat al een tijdje begrijp ik. We hebben het over die categorieën en het actief openbaar maken. Het was er of het is er? Het was er of is het gestopt? Ik snap niet zo goed waarom we daar nu echt op in gaan zoomen.

Sander Bakker: Wat er nu echt anders is, is dat... Het is een tijdje uit de lucht geweest en dat had met name te maken ook met de kanteling ook vanuit PLOOI. Onder de Wet open overheid zou er een door de minister in stand gebrachte voorziening komen en die zou dan ook de raadsinformatie beschikbaar kunnen stellen. Zoals we weten waarschijnlijk, of hoop ik, zijn er wat wisselingen geweest bij PLOOI en wij hebben daarin moeten schakelen eigenlijk. Daardoor is tijdelijk de voorziening uit de lucht geweest.

Désirée Groeneveld: De voorziening is dat platform voor raadpleging?

Sander Bakker: Dat is de raadpleegomgeving https://zoek.openraadsinformatie.nl/   en die hebben we nu weer terug in de lucht gebracht. Wat er nu gaande is, is dat... We proberen eigenlijk een drietal zaken op dit moment. We willen uiteindelijk ervoor zorgen dat we de gemeenten kunnen helpen met het actief openbaar maken van de informatiecategorieën straks ook onder de Wet open overheid. Wat we daarvoor moeten doen, is eigenlijk drie dingen. Eerst de collectie die we hadden weer terug in de lucht brengen. Dat is eigenlijk het platform dat we nu hebben, dan wat dan nu weer beschikbaar komt. Dan hebben we het over de API. We moeten echt de standaard verder vervolmaken en die bij de leveranciers onder de aandacht brengen. En vervolgens samen kijken naar hoe we dan PLOOI of de Woo-index of de voorziening zo kunnen vormgeven dat ze geautomatiseerd die gegevens kunnen ophalen en daarmee eigenlijk alle gemeenten, en dan nu ook de provincies, en ook sinds kort één waterschap, ook kunnen helpen eigenlijk bij de implementatie van die wet.

Désirée Groeneveld: Oké, je noemde net heel eventjes een klein zijstapje: de Woo-index. Kun je daar even iets kort over zeggen?

Sander Bakker: De Woo-index is de laatste benadering van hoe de door de minister in stand gehouden voorziening eruit mag komen te zien. Dus dat is de eerste stap eigenlijk om alle informatie van de Wet open overheid, al die informatiecategorieën, om die vindbaar te maken eigenlijk.

Désirée Groeneveld: En hoe werkt dat dan eigenlijk? Want er zijn natuurlijk al gemeentes en zo, en provincies, die hebben hun informatie daar al vindbaar gemaakt. Maar hoe gaat het dan in zijn werk technisch gezien? Kun je daar iets over vertellen?

Sander Bakker: Zeker. Op dit moment is het zo dat alle leveranciers speciale koppelingen hebben gemaakt naar het huidige platform.

Désirée Groeneveld: En wat zijn speciale koppelingen?

Sander Bakker: Een-op-een-koppelingen. Dus we hebben een-op-een-services eigenlijk met de leverancier. Dus één leverancier heeft één lijntje, eigenlijk één kanaal, naar het platform https://zoek.openraadsinformatie.nl/. Dus we hebben meerdere koppelingen momenteel in stand te houden en eigenlijk willen we ernaartoe dat er één standaard komt. Dat is dan de ORI API. En als we de ORI API beschikbaar hebben, daar zijn we nu best ver mee, en als de leveranciers die willen gaan inbouwen en ze hebben dat geïntegreerd en ze kunnen op die manier hun klanten ook helpen met het actief openbaar maken van die categorieën, dan is het beheer een stuk eenvoudiger en kan een PLOOI, een Woo-index, zich gaan gedragen als hergebruiker. En op die manier wordt het heel eenvoudig om die gegevens beschikbaar te stellen.

Désirée Groeneveld: Oké. Je hebt het over API. Is het voor iedereen duidelijk wat een API is?

Sander Bakker: Een API is eigenlijk een stekker-stopcontact-relatie, even heel plat gezegd. En als je die met elkaar hebt, dan kun je gegevens uitwisselen.

Désirée Groeneveld: Oké. Het is uit de lucht geweest, het is nu weer in de lucht. Kunnen gemeenten zich nu weer gewoon aanmelden om hun informatie daar actief openbaar te maken?

Sander Bakker: Ja, ja... Verschillende antwoorden. De voorziening is weer terug in de lucht. Die is in de lucht vanaf ongeveer augustus. Er zitten nu 285 gemeenten in zes provincies. En we hebben ook recentelijk nog een verzoek gekregen van een waterschap om mee te doen. Het informatiemodel is dus ook beschikbaar of toepasbaar, de oplossing, voor meerdere bestuursorganen. Er zitten nog wel wat haken en ogen aan. In die zin: de voorziening staat, alle data zit er bijna allemaal in, maar er zijn nog een aantal functies die nog niet helemaal lekker lopen. Van sommige bronnen moet nog gekeken worden naar de pdf-koppeling. Een aantal zaken zijn nog niet vindbaar, maar die worden de komende periode verder opgelost.

Désirée Groeneveld: En kun je een planning zeggen? Wanneer denk je dat het helemaal in orde is?

Sander Bakker: We hopen dat met de maand de laatste functie... In principe, je zou kunnen zeggen: het is in orde. En ik zou ook zeker willen zeggen: gebruik de voorziening als hergebruiker maar ook als bestuursorgaan. Meld je ook alsjeblieft gewoon wel aan, want we zijn met elkaar bezig om ervoor te zorgen die gegevens richting een Woo-index of naar PLOOI te bewegen. We zijn aan het onderzoeken hoe we dat voor elkaar gaan krijgen. Dus meld je zeker aan. Ook de oproep hierbij, ook aan de gemeenten, om het aanvraagformulier in te dienen.

Désirée Groeneveld: Waar staat het aanvraagformulier?

Sander Bakker: Dat is te vinden op https://zoek.openraadsinformatie.nl/. Daar kun je je gemeentenaam invullen. Als je gemeentenaam niet oppopt, dan kom je automatisch terecht bij het aanvraagformulier. En als je gemeente wel oppopt, dan doet je gemeente al mee en hoef je dat verder niet te activeren. Voor provincies eigenlijk dezelfde benadering en voor de waterschappen ook. Dus oproep bij deze aan gemeenten, provincies, waterschappen, gemeenschappelijke regelingen. Alsjeblieft, neem ook contact op met ons, dan kunnen we kijken wat we daarin kunnen gaan betekenen.

Désirée Groeneveld: Voordat we naar de meer-informatievragen gaan: wat is de rol van de VNG eigenlijk? Jij bent een VNG'er.

Sander Bakker: De rol van VNG hierin is echt als facilitator. Dus we proberen echt alles van de grond af te krijgen en te begeleiden richting een structureel beheer. Dus enerzijds ook het beheer van de API, de collectie gewoon beschikbaar maken en houden totdat de raadpleegvoorziening eigenlijk wordt overgenomen. De raadpleegfunctie, moet ik eigenlijk zeggen, wordt overgenomen straks door PLOOI/de Woo-index.

Désirée Groeneveld: Oké. Je noemt al PLOOI. Wat is de verbinding daarmee? Je hebt het eigenlijk al een heel klein beetje in het begin genoemd, maar misschien nog even op inzoomen.

Sander Bakker: PLOOI is dan de voorziening die wordt ontwikkeld nu. Ja, het is heel lastig. We hebben nu de Woo-index. Dat wordt best wel door mekaar heen gewisseld met PLOOI, maar de gedachte is dat die voorziening de data gaat ophalen bij de bron. Dus die gaat de raadpleegfunctie worden in plaats van zoek.openraadsinformatie.nl. En daarmee hopen wij dus ook die informatiecategorieën 2a en 2c... We proberen mee te helpen bij de implementatie daarvan.

Désirée Groeneveld: Oké. Misschien wel leuk om te zeggen. Je hebt natuurlijk gezegd hoeveel gemeentes er al op zitten en hoeveel provincies, maar misschien ook leuk: hoeveel documenten zitten er eigenlijk al in?

Sander Bakker: Het is leuk dat je dat vraagt, want ik heb vanochtend gehoord dat wij onlangs de grens van 1 miljoen documenten zijn gepasseerd.

Désirée Groeneveld: Wauw.

Sander Bakker: Dus we kunnen wel zeggen dat er echt wel gebruik van gemaakt wordt en dat er gewoon heel veel beschikbaar is op dit moment. En dat dat een hele rijke bron aan informatie is voor iedereen die daar iets mee wil.

Désirée Groeneveld: Kun je dan iets zeggen over wat voor soort documenten er dan nu al in zitten? Wat kunnen mensen nu al vinden tussen al die miljoenen?

Sander Bakker: Heel veel, maar denk vooral wel aan de agenda's, de verslagen, de ingekomen stukken, de besluitstukken, rapporten. Het is heel divers. Ik zou ook iedereen, ook aan de hergebruikerskant, ook willen uitnodigen om te gaan grasduinen. Ga erdoorheen, ga kijken wat je ermee kan, maar laat ons ook alsjeblieft weten wat je behoeften zijn. Wat verwacht je nog meer aan informatie of zoekfuncties? En die input kunnen wij heel goed gebruiken om het verder beter te maken weer.

Désirée Groeneveld: Je had het net over 'Ga grasduinen'. Wie mogen grasduinen? Zijn dat alleen de mensen die bij de gemeenteraad of bij die vergadering aanwezig zijn of mensen die werken bij gemeentes? Of mag ik dat als inwoner van bijvoorbeeld de gemeente Zoetermeer ook?

Sander Bakker: Het gaat over open data, het is openbaar. Dat is ook juist het doel, om al deze informatie beschikbaar te stellen, zodat we een bijdrage kunnen leveren aan die transparantie, aan een transparante overheid. Dus het is voor iedereen toegankelijk, iedereen kan erbij, iedereen kan bij die bestanden en we hopen uiteraard ook dat iedereen dat doet. Sterker nog, er zijn ook partijen die applicaties maken op basis van die gegevens, op basis van die data om zo de nieuwspartij, de partijen die nieuwsberichten opstellen, die krijgen een pushbericht als er een nieuw onderwerp wordt besproken. Dus er zijn heel veel oplossingen en toepassingen die eigenlijk al worden gemaakt op deze collectie aan gegevens. Maar als je een burger bent en je wil dingen opzoeken die worden behandeld in de raad bijvoorbeeld, of die zijn besproken, dan is dat daar ook te vinden. Maar ook voor raadsleden. We merken ook dat de raadsleden het stiekem soms ook best wel handig vinden om stukken terug te vinden in die collectie.

Désirée Groeneveld: Goed om te horen. Maar dat is ook het doel van de Woo natuurlijk, dat iedereen er eigenlijk gewoon bij kan.

Sander Bakker: Een open overheid. Daar hebben ze een wet voor gemaakt.

Désirée Groeneveld: Precies. En even nog in het kort: hoe kunnen ze in contact komen?

Sander Bakker: Het makkelijkste is om te gaan naar de website zoek.openraadsinformatie.nl.

Désirée Groeneveld: Dezelfde site die je al genoemd hebt.

Désirée Groeneveld: Ja, en daar staat alle informatie verder onder met wie ze dan contact kunnen opnemen, aanmeldformulier, enzovoorts.

Désirée Groeneveld: Dank je wel, Sander.

Sander Bakker: Graag gedaan.

Désirée Groeneveld: Aan het eind van deze podcast sta ik zoals altijd nog even stil bij dit keer een drietal onderwerpen. Het eerste onderwerp is monitoring. De VNG zette in het voorjaar 2023 een digitale vragenlijst over de invoering van de Woo uit bij 342 gemeenten en 420 gemeenschappelijke regelingen. Dit was de eerste van een jaarlijks terugkerende monitor. De uitkomsten van de gemeenten zijn verwerkt in het dashboard van 'Waarstaatjegemeente'. In het transcript zal de link hiernaartoe opgenomen worden (https://www.waarstaatjegemeente.nl/).

Daarnaast ga ik iets zeggen over actief openbaar maken met OpenPub. De Wet open overheid, Woo, vraagt gemeenten om bepaalde categorieën informatie actief openbaar te maken. Hoe dat technisch moet, hoeft u niet helemaal zelf te bedenken. Evenmin hoeft u een aanslag op budgetten te doen. Het Open Webconcept ontwikkelt kant-en-klare bouwblokken namelijk. Hiermee kunt u deze en andere dienstverlening inrichten voor inwoners, ondernemers en onderzoekers. Een van de bouwblokken is OpenPub, voor het publiceren van overheidsinformatie. De VNG maakte een filmpje en een startplan voor als u aan de slag wilt met OpenPub.

• Filmpje Openpub over (actief) openbaren in het kader van de Wet open overheid
• Startplan Openpub voor (actief) openbaar maken in het kader van de Wet open overheid
• Open Webconcept

And last but not least van wat betreft deze drie onderwerpen: de achtste week van Grip op Informatie. Van 9 tot en met 16 november 2023 wordt voor de achtste keer de week van Grip op Informatie georganiseerd. Dertien bijeenkomsten, ruim dertig sprekers en het programma is rond. Alle webinars van de achtste week van Grip op Informatie staan net zoals alle andere edities weer in het teken van informatiebeheer, actieve openbaarmaking en digitale duurzaamheid. Met dit keer onder andere tips voor een meer gelijkwaardige informatierelatie tussen burgers en overheid, de stand van zaken rondom de actieve openbaarmaking en een masterclass over het bewaren of vernietigen van e-mail en tekstberichten. Meer informatie is te vinden op vng.nl en ook deze link zal in het transcript opgenomen worden.

Tot slot, wat leuk om te vertellen is, is dat snel weer een nieuwe podcast opgenomen gaat worden, namelijk tijdens het Uitvoeringscongres VNG 2 november aanstaande. Ik praat dan met Sofie Bustraan, Informatiecommissaris CIO office van de gemeente Amsterdam, en met Arre Zuurmond, Regeringscommissaris Informatiehuishouding. Hou hem in de gaten. Alle links naar de aanvullende informatie zullen in het transcript opgenomen worden. En heeft u vragen naar aanleiding van deze podcast of überhaupt aan het programmateam Grip op Informatie? Dan kunt u mailen naar gripopinformatie@vng.nl. Dank u wel voor het luisteren en graag tot volgende keer.

Muziek: RUSTIGE GITAARMUZIEK