Op dit moment krijgen de centrumgemeenten de middelen voor beschermd wonen. Zij zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van beschermd wonen in hun regio. Het geld voor beschermd wonen wordt verdeeld over de centrumgemeenten op basis van een historisch verdeelmodel. Dit model is gebaseerd op de kosten de regio maakte voor beschermd wonen in 2013. Hoeveel geld regio’s van het Rijk krijgen voor beschermd wonen, hangt daarmee samen met hoeveel aanbod beschermd wonen zij hebben. Omdat voorzieningen voor beschermd wonen van oudsher geconcentreerd zijn in bepaalde regio’s, zijn de middelen zeer ongelijkmatig over het land verdeeld.

We willen toe naar een zorglandschap waarin kwetsbare inwoners zoveel mogelijk in hun eigen buurt kunnen blijven wonen. Daarvoor is het nodig dat alle gemeenten passend aanbod ontwikkelen voor hun eigen kwetsbare inwoners, dat aansluit op de lokale ambulante Wmo-voorzieningen. In regio’s met relatief veel aanbod, zullen voorzieningen moeten worden afgebouwd; in regio’s met relatief weinig aanbod, zullen voorzieningen moeten worden opgebouwd. Zo komt het aanbod in regio’s in lijn met de vraag naar beschermd wonen van hun eigen inwoners.

Gemeenten hebben geld nodig om passend aanbod te kunnen ontwikkelen voor hun eigen kwetsbare inwoners. Daarom krijgen alle gemeenten per 1 januari 2024 middelen voor hun eigen inwoners die nieuw instromen in beschermd wonen. De centrumgemeenten blijven middelen ontvangen voor de bestaande cliënten. Voor de verdeling van deze middelen is een nieuw, objectief verdeelmodel opgesteld. Dit model is gebaseerd op een aantal feitelijke kenmerken van gemeenten, zoals het aantal EPA-patiënten en de centrumfunctie van een gemeente, en voorspelt hoeveel inwoners uit die gemeente beschermd wonen nodig hebben. Op basis daarvan wordt het budget vastgesteld. Omdat dit een vast budget is, onafhankelijk van het gebruik van beschermd wonen, worden gemeenten die inzetten op herstel en preventie beloond.

Ten opzichte van het oorspronkelijke historische model is de verdeling niet alleen aangepast omdat hij objectief is, maar ook omdat vanaf 2020 de Wlz opengesteld is voor mensen met psychische problematiek. Op basis van het aantal cliënten dat vanuit gemeentelijk beschermd wonen de Wlz ingestroomd zijn, zijn de historische budgetten van de centrumgemeenten aangepast: voor cliënten in de Wlz hoeft de gemeente immers niet te betalen.

Het objectieve verdeelmodel heeft alleen betrekking op nieuwe cliënten. De middelen die nodig zijn voor de bestaande cliëntenpopulatie, blijven binnenkomen bij de centrumgemeenten. De invoering van het objectieve verdeelmodel gebeurt daarom stapsgewijs: de bestaande cliënten stromen na verloop van tijd immers uit beschermd wonen, terwijl de groep nieuwe cliënten jaarlijks groter wordt. De verdeling volgt de verwachte in- en uitstroom van cliënten. Het deel van het totale rijksbudget beschermd wonen dat over alle gemeenten wordt verdeeld, wordt dus steeds groter. Het deel dat wordt verdeeld over alleen de centrumgemeenten, wordt juist steeds kleiner. Binnen de regio’s is dus sprake van een ingroeipad voor de doordecentralisatie van de middelen naar alle gemeenten. Dit ingroeipad duurt volgens de huidige inzichten zes jaar, en zal na drie jaar geëvalueerd worden.

Daarnaast is er een ingroeipad voor de verschuiving van de historische verdeling naar de objectieve verdeling tussen regio’s. De duur van dit ingroeipad is door het Expertiseteam vastgesteld op 10 jaar, met het idee dat de op- en afbouw van voorzieningen in deze tijdspanne gerealiseerd kan worden.

De afbeelding hieronder geeft een schematische weergave van de verschuiving van middelen voor beschermd wonen tussen en binnen regio’s. De bedragen zijn puur als voorbeeld bedoeld.
 

Nieuwe verdeling van middelen beschermd wonen

De manier waarop gemeenten geld krijgen voor beschermd wonen verandert geleidelijk. Niet alleen centrumgemeenten, maar alle gemeenten gaan middelen ontvangen om beschermd wonen te verzorgen voor nieuwe cliënten. Ook kan het totale budget dat een regio krijgt hoger of lager worden als gevolg van het nieuwe verdeelmodel. Met de septembercirculaire 2021 zijn de budgetten per gemeente bekend gemaakt. Deze zijn te vinden via de website van de rijksoverheid: Uitwerking overgangsregeling integratie-uitkering BW.

Regionale samenwerking

Gemeenten blijven regionaal met elkaar samenwerken zoals afgesproken in de Norm voor Opdrachtgeverschap om de transitie naar beschermd thuis samen vorm te geven. Binnen de regio maken gemeenten afspraken over verschillende thema’s, zoals de inkoop van voorzieningen en de organisatie van de toegang. Ook kunnen ze afspraken maken over de verdeling van middelen tussen de centrumgemeente en de regiogemeenten en afspraken maken over onderlinge risicoverevening.

De belangrijkste documenten op een rij:

• Eindrapportage Herijking gemeentefonds sociaal domein 2020
• Rapportage over de gevolgen van de grotere uitstroom Wlz
• Uitkomsten consultatie verdeelmodel beschermd wonen (pdf, 83 kB)
• Van beschermd wonen naar beschermd thuis: update en stand van zaken 2021 (pdf, 915 kB)
• Evaluatie bouwstenen Expertiseteam MO-BW-BG (pdf, 2 MB)

• Uitwerking overgangsregeling integratie-uitkering BW (sept. 2021, inclusief nacalculatie Wlz)

• VNG-brief aan het rijk over het verdeelmodel Beschermd Wonen (pdf, 162 kB)

Met deze maandelijkse nieuwsbrief blijft u op de hoogte van alle ontwikkelingen rond Beschermd Thuis!

• Meld u aan voor de nieuwsbrief en lees de eerder verschenen edities