In een brief aan de staatssecretaris van Cultuur en Media vragen we om prioriteit te geven aan het cultuurbestel 2029. Het opzetten van een nieuw cultuurstelsel vergt tijd en overleg. Er moeten duidelijke afspraken komen over de taakverdeling van overheden en de financiering.
Lees onze uitgebreide reactie op het stelseladvies (pdf, 150 kB)
In de brief reageren we op het advies van de Raad van Cultuur: Toegang tot cultuur; Op weg naar een nieuw bestel in 2029. De Raad benoemt de noodzaak van betere afstemming tussen overheden en stelt voor een ‘Kaderwet cultuur’ in te voeren, waarin de zorgplicht voor gemeenten, provincies en het rijk wordt vastgelegd. Ook adviseert de Raad dat de rijkscultuurfondsen opgaan in één landelijk fonds met afdelingen voor elke provincie en Caribisch Nederland. Hierdoor kan het rijk beter kijken naar de sector als geheel.
Reactie VNG
Na het verschijnen van het advies in januari gaf de VNG al een eerste reactie die over het algemeen positief is. Het rapport heeft veel raakvlakken met onze propositie ‘Samen cultuur borgen’. Wel gaven we aan dat er nog veel uitgewerkt moet worden en dat dit goed onderzoek vereist. In de brief aan de staatssecretaris gaan we uitgebreid in op deze kwesties en de behoeften van gemeenten.
Samen verkennen
We willen graag in de relatief korte periode de kansen en (on)mogelijkheden verkennen van het prototype dat de Raad voorlegt. Samen met het IPO stellen we voor een interbestuurlijke stuurgroep in te stellen, die de rolverdeling tussen overheden onderzoekt, keuzes maakt voor de invulling daarvan en een juridisch en financieel fundament legt.
Financiële gevolgen Kaderwet voor cultuur
De Raad stelt dat het samenspel via een Kaderwet voor cultuur als wettelijke basis voor het stelsel dient te worden ingericht met daarin verankering van de zorgplicht van gemeenten en provincies. Gemeenten moeten gerespecteerd worden als eigenstandige en democratisch gelegitimeerde bestuurslaag; een wet is niet de enige manier om borging te realiseren. We willen weten wat de financiële gevolgen van die wettelijke verankering zijn en werken graag mee als er een onderzoek naar komt. Voor een wettelijke taak voor gemeenten is voldoende stabiele financiering via het gemeentefonds een essentiële randvoorwaarde.
Cultureel ecosysteem
De Raad bepleit een bredere definitie van het cultuurbestel als een 'ecosysteem', waarin cultuurregio's een centrale rol spelen, van amateurkunst tot professionele kunsten. We ondersteunen deze benadering, maar zien uitdagingen in zowel de spreiding van middelen via de rijkscultuurfondsen als in de samenhang met andere domeinen. We vinden dat het succesvol vernieuwen van het cultuurstelsel een integrale aanpak vereist, waarbij ook andere beleidsdomeinen zoals economie, onderwijs, zorg en het sociale domein betrokken moeten worden.
Cultuurbeoefening als basis
We onderschrijven de oproep van de Raad dat een toegankelijk stelsel meer aandacht heeft voor educatie en talentontwikkeling en een hechtere verbinding tussen amateurkunst en professionals. We pleiten voor een landelijk dekkende basisinfrastructuur voor cultuureducatie en -participatie, met extra financiering vanuit het rijk. Bij het verkennen van wettelijke verankering willen we ook het 'recht op cultuurbeoefening en -deelname' betrekken, wat een nationale visie op cultuurbeoefening en talentontwikkeling vereist.