Maak non-punishment expliciet

Non-punishment is het beginsel om slachtoffers van mensenhandel die gedwongen werden tot het plegen van strafbare feiten geen straf op te leggen. Het is belangrijk dit beginsel expliciet te maken. Dader- en slachtofferschap kunnen namelijk door elkaar heenlopen, slachtoffers durven vaak niet om hulp te vragen. Een slachtoffer wordt dan snel als louter dader behandeld en vervolgd, en loopt daarmee bescherming, hulp en rechten mis.

We onderstrepen ook dat er een mentaliteitsomslag nodig is in de aanpak van criminele uitbuiting. Politie, OM en zorg zouden een minderjarige in eerste instantie als slachtoffer moeten benaderen. Gemeenten willen daarbij graag meer betekenen voor preventie en signalering.

Meer aandacht voor slachtofferbescherming en -voorzieningen

Naast het strafrechtelijke vervolgen van de dader is het van groot belang slachtoffers passende hulp te bieden: via opvangmogelijkheden, gespecialiseerde begeleiding en ondersteuning bij hun herstel. We adviseren daarom aandacht te besteden aan de financiering van deze vormen van essentiële voorzieningen.

Het is nog niet duidelijk welke partij verantwoordelijk wordt voor het uitvoeren van deze voorzieningen. Als dit (deels) bij gemeenten terecht komt, is het van belang dat:

• zij betrokken worden bij de nadere uitwerking
• er een impactanalyse wordt gemaakt
• geld beschikbaar komt voor de uitvoering

Verbreding strafbaarstelling kan leiden tot groter beroep op hulp en opvang

De strafbaarstelling van mensenhandel wordt breder en bovendien komt er een nieuwe strafbaarstelling bij: 'ernstige benadeling'. Dit kan leiden tot een toename van het aantal slachtoffers dat wordt gesignaleerd en in aanmerking komt voor hulpverlening en opvang. Het is belangrijk dat voor alle groepen slachtoffers passende hulp beschikbaar is, dus ook in het geval van ernstig benadeling.

Rol gemeenten in bewijzen ‘ernstige benadeling’

Gemeenten hebben een rol in de bestuurlijke aanpak van mensenhandel, zoals bestuurlijk toezicht en handhaving met betrekking tot sekswerk, malafide bedrijvigheid en huisvesting. Het wetsvoorstel maakt onvoldoende duidelijk hoe de bestuurlijke aanpak van malafide bedrijvigheid en bijvoorbeeld uitzendbureaus zich zal verhouden tot de strafrechtelijke aanpak van ernstige benadeling. In de praktijk is er veel overlap in zwartwerken, illegale tewerkstelling, onderbetaling, ondermaatse huisvesting en fraude.

Extra capaciteit en scholing afdelingen toezicht en handhaving

De voorgestelde strafbaarstelling van ernstige benadeling gaat naar alle waarschijnlijk ook meer vragen van gemeenten. Op zich is dat positief, maar het vergt wel extra capaciteit en scholing van de afdelingen toezicht en handhaving. In grotere gemeenten is dit sneller te realiseren dan in kleinere gemeenten.

Verduidelijking begrippen en uitvoeringstoets

In onze consultatiereactie (pdf, 88 kB) pleiten we verder nog voor het toepassen van een Uitvoeringstoets Decentrale Overheden (UDO). En we vragen we om verduidelijking van een aantal begrippen in de Memorie van Toelichting die samenhangen met ernstige benadeling.